Het aanwenden van ervaringskennis in de ggz stagneert. Wil je als professional je ervaringskennis gebruiken, dan mag dat alleen binnen een specifiek kader. Dat is zonde, schrijven Simona Karbounaris van Kenniscentrum Sociale Innovatie) en Kirsten Duivelshof-Booij van Specialistisch Centrum Ontwikkelingsstoornissen (SCOS) van Dimence in een artikel in het vakblad Sociaal Werk.
Simona Karbouniaris promoveerde met haar proefschrift 'Let’s tango! Integrating professionals' lived experience in the transformation of mental health services' (2023) aan de Universiteit Leiden. Ze is postdoc-onderzoeker bij het Kenniscentrum Sociale Innovatie en docent Social Work aan de Hogeschool Utrecht. Zij is daarnaast verbonden aan het Centrum Trauma en Transitie voor intervisie en is toezichthouder binnen de ggz. Kirsten Duivelshof-Booij is werkzaam als individueel DGT therapeut en zorgprofessional met ervaringsdeskundigheid bij Dimence binnen de TOPGGz-afdeling SCOS van Dimence. Samen schreven zij een artikel over het inzetten van eigen ervaring.
Ervaringskennis speelt een steeds grotere rol binnen de geestelijke gezondheidszorg (ggz), maar de integratie daarvan verloopt moeizaam. In een onderzoek uitgevoerd binnen het PEPPER-consortium werd het gebruik van ervaringskennis door professionals in vier zorgorganisaties onderzocht. Hoewel veel ggz-professionals zelf ervaring hebben met psychisch lijden of trauma, zetten slechts weinigen die ervaring expliciet in tijdens hun werk. Dit komt deels door stigma en door zorgen over professionaliteit, vooral onder psychiaters.
Uit het onderzoek blijkt dat ervaringskennis van professionals cliënten helpt bij hun herstelproces. Het creëert een gelijkwaardiger relatie tussen cliënt en professional, waardoor cliënten zich erkend en minder alleen voelen. Bovendien biedt het cliënten hoop, omdat professionals hun eigen herstelverhaal delen. Toch is het belangrijk dat de inzet van ervaringskennis zorgvuldig wordt afgestemd op de behoeften van de cliënt en dat professionals hiervoor worden getraind.
Voor een bredere implementatie is zowel een ‘bottom-up-’ als ‘top-down-benadering’ nodig, waarbij organisaties moeten investeren in de positionering en professionalisering van ervaringskennis. Gezamenlijk onderzoek en deskundigheidsbevordering kunnen bijdragen aan een succesvolle integratie van ervaringskennis binnen de ggz, wat bijdraagt aan meer mensgerichte en destigmatiserende zorgverlening.
Lees het hele artikel in het vakblad Sociaal Werk #3 2024 (met abonnement).
Bronnen:
- Boomsma - van Holten, M., Weerman, A., Karbouniaris, S., Van Os, J. (2023). The use of experiential knowledge in the role of a psychiatrist. Frontiers in psychiatry, 14, 1163804.
- Grundman, S. H., Edri, N., & Stanger Elran, R. (2021). From lived experience to experiential knowledge: A working model. Mental Health and Social Inclusion, 25(1), 23-31.
- Karbouniaris, S. (2023). Let’s tango! integrating professionals’ lived experience in the transformation of mental health services (Doctoral dissertation, Leiden University).
- Moran, R. J., Martin, R., & Ridley, S. (2024). “It helped me open my eyes”: Incorporating lived experience perspectives in social work education. Affilia, 39(1), 78-93.
- Zerubavel, N. & Wright, M.O.D. (2012). The dilemma of the wounded healer. Psychotherapy, 49(4), pp. 482–491.