Een onderzoek uitgevoerd bij het Centrum voor Ouderen en Neuropsychiatrie (GGZ inGeest) naar verschillende cognitieve profielen bij ouderen met geheugenproblemen, laat zien dat niet de diagnose maar het cognitieve profiel de zorg veel persoonlijker en effectiever maakt.
Welke cognitieve profielen van oudere Nederlandse patiënten komen voor in een geheugenkliniek? En hoe voorspellen diagnostische categorieën deze cognitieve profielen, rekening houdend met factoren zoals leeftijd en geslacht? Met deze vragen ging stagiaire Ezgi Argün, onder begeleiding van Sigfried Schouws en Mardien Oudega, aan de slag bij TOPGGz Centrum voor Ouderen en Neuropsychiatrie van GGZ inGeest en Amsterdam UMC. De resultaten presenteerde zij op een internationaal frontotemporale dementiecongres.
Het onderzoek identificeerde vier verschillende cognitieve profielen
- Preserved (behouden): intacte cognitieve functies in alle domeinen. Dit profiel werd vaker gevonden bij jongere patiënten met een hoger intelligentieniveau die de minste tekenen van dementie vertonen.
- Vascular (vasculair): milde stoornissen in visueel-ruimtelijke functies en voornamelijk met diagnose Vasculaire dementie (VaD). Dit profiel werd vaker gevonden bij vrouwen en patiënten met vasculaire cognitieve problemen.
- Cortical (corticaal): matige cognitieve stoornissen in geheugen, taal en executieve functies. Dit profiel werd vaker gevonden bij patiënten met Frontotemporale dementie (FTD) en Alzheimer.
- Fragile (fragiel): ernstige stoornissen in alle cognitieve domeinen. Dit profiel werd vaker gevonden bij de oudste patiënten met de laagste intelligentiescores en de meeste depressieve symptomen en bij patiënten met Lewy-body dementie (LBD) en gemengde dementie.
Verder kijken dan de diagnose
Intelligentie was een belangrijke factor in het onderscheid tussen profielen, waarbij hogere intelligentie geassocieerd was met betere prestaties op cognitieve domeinen. Een opvallende bevinding is dat diagnostische labels, zoals dementie of Alzheimer, niet altijd sterk overeenkomen met een bepaald cognitief profiel. “Dit suggereert dat de cognitieve prestaties van patiënten beter kunnen worden begrepen door hun profiel te analyseren dan alleen op basis van hun diagnose,” legt Ezgi uit.
Van inzicht naar zorg op maat
De uitkomsten van dit onderzoek hebben belangrijke implicaties voor de klinische praktijk. Door patiënten te classificeren op basis van hun cognitieve profiel in plaats van alleen op basis van hun diagnose, kan zorg veel persoonlijker en effectiever worden. Deze benadering biedt de mogelijkheid om gericht interventies te ontwikkelen, zoals cognitieve training of specifieke therapeutische programma’s, die inspelen op de unieke behoeften van elke patiënt. “Geen enkele patiënt is hetzelfde. Door unieke cognitieve profielen te onthullen, zetten we een stap dichter naar zorg op maat voor iedereen,” benadrukt Ezgi.
Meer informatie: Mardien Oudega
________________________________________
Onderzoeksopzet en methoden
- Er werden 190 patiënten van een gespecialiseerde geheugenkliniek in Amsterdam onderzocht (GGZ inGeest Polikliniek Ouderen). Dit waren patiënten met diagnoses variërend van Subjectieve Cognitieve Achteruitgang (SCD) tot Mild Cognitieve Stoornis (MCI) en verschillende vormen van dementie, zoals de ziekte van Alzheimer, frontotemporale dementie, vasculaire dementie, gemixte dementie, en Lewy body-dementie. Ook zijn mensen geïncludeerd met een psychiatrische stoornis.
- Er werd gebruikgemaakt van neuropsychologische tests om vijf cognitieve domeinen te evalueren: geheugen, aandacht, executieve functies, taal en visuospatiële vaardigheden.
- De demografische gegevens zoals leeftijd, geslacht en intelligentie, evenals de diagnoses, werden meegenomen in de analyse.