Centrum voor Ouderen en Neuropsychiatrie

GGZ inGeest

Het Centrum voor Ouderen en Neuropsychiatrie behandelt patiënten met complexe stemmingsstoornissen (depressie en bipolair) die ook forse cognitieve of somatische problemen hebben en patiënten met neuropsychiatrische aandoeningen.

Hoofd- en sublocatie

Amstelveenseweg 589
1081 JC Amsterdam

Telefoon

Leeftijdscategorie
26-64 jaar
> 65 jaar
Beschrijving

Patiënten met complexe stemmingsstoornissen (depressie en bipolair) met forse cognitieve of somatische comorbiditeit en neuropsychiatrische aandoeningen. 

Contra-indicaties

Geen

Hoe wordt bepaald of een patiënt in aanmerking komt?

Alle aanmeldingen worden gescreend door één van de TopGGZ boegbeelden. Er is geen wachtlijst voor diagnostiek.

DSM V classificatie

DSM 5: unipolaire depressie en bipolaire stoornis, cognitieve stoornis NAO

Waar bestaat de diagnostiek uit?

Diagnostiek van complexe stemmingsstoornissen (depressie en bipolair) wordt poliklinisch (1 dagdeel) of klinisch (2 weken) gedaan. Er is geen wachtlijst voor diagnostiek.

Er wordt gebruik gemaakt van vragenlijsten om depressie symptomen in kaart te brengen en geheugenfuncties te onderzoeken. Er wordt lichamelijk onderzoek en neuropsychologisch onderzoek gedaan en er vinden gesprekken plaats met de patiënt en zijn/haar naasten. Op indicatie wordt een MRI scan van de hersenen gemaakt. 

Neuropsychiatrie
De afdeling werkt nauw samen met het VUMC Alzheimercentrum. Op 1 dag worden verschillende onderzoeken verricht om te weten te komen of de klachten worden veroorzaakt door een vorm van dementie of een andere hersenziekte. Er wordt neuropsychologisch onderzoek, een MRI scan van de hersenen, een EEG en een ruggenprik afgenomen. De uitslag van de bevindingen vindt plaats op het neuropsychiatriespreekuur. 
Ook kan besloten worden om een patiënt op te nemen (2 weken) om uitgebreid informatie te verzamelen over de toestand van de patiënt. Er wordt lichamelijk onderzoek en neuropsychologisch onderzoek gedaan en er vinden gesprekken plaats met de patiënt en zijn/haar naasten.

Hoe onderscheidt dit zich van reguliere diagnostiek?

De diagnostiek is uitgebreider en de bevindingen worden altijd multidisciplinair besproken voordat er een conclusie getrokken wordt.

Hoe intensief is deze voor de patient?

De diagnostiek kan bestaan uit 1 dagdeel of een klinisch diagnostiektraject van 2 weken.

Welke instrumenten worden er gebruikt bij diagnostiek?

Volledig neuropsychologisch onderzoek, diverse gevalideerde vragenlijsten voor cognitieve en stemmingsklachten (o.a. CFQ, MOCA, MMSE, MADRS, YMRS, MDQ, SIGHADS, lifechart, FAST-O)

Behandeling
Ambulant
Klinisch (gesloten)
Klinisch (open)
Thuisbehandeling
Beschrijving

Patiënten kunnen zowel poliklinisch als klinisch behandeld worden. De behandeling is georganiseerd in zorgpaden. 

Zorgpad Neuropsychiatrie voor patiënten met laat ontstane gedragsverandering. Het gaat om patiënten met ernstige onbegrepen gedragsstoornissen. Dit zorgpad is ontwikkeld in samenwerking met het Alzheimercentrum van VUmc en is gericht op diagnosestelling. Patiënten worden op een  gezamenlijk spreekuur beoordeeld of opgenomen voor een klinisch diagnostiektraject.

Zorgpad Neuromodulatie bestaande uit:

  1.  Electroconvulsieve therapie (ECT) voor patiënten met ernstige psychiatrische problemen (stemming, psychosen) die cerebrale en somatische comorbiditeit hebben. Het gaat om patiënten waarbij lichamelijke of cognitieve achteruitgang adequate behandeling van psychiatrische symptomen in de weg staan. Om toch ECT toe te kunnen passen is zeer specialistische kennis nodig. Er wordt intensief samen gewerkt met ouderengeneeskunde/geriatrie, anesthesie en het Alzheimercentrum. De psychiatrische problemen, lichamelijke gezondheid en geheugenfunctie worden tijdens de behandeling systematisch gemonitord. Er is veel ervaring en expertise nodig om ECT veilig te geven aan patiënten met complexe problematiek. Bepaalde somatische, cognitieve, en psychiatrische problematiek (bijvoorbeeld aneurysma, hartritmestoornissen, forensische problematiek en psychosen) maakt de behandeling met ECT of medicatie complexer vanwege risico op allerlei bijwerkingen en meer ingewikkelde anesthesie.
  2. Bij repetitieve Transcraniële Magnetische Stimulatie (rTMS) dienen we een reeks korte magnetische pulsen toe door de schedel heen, gericht op bepaalde delen van uw hersenen (“trans” = door; “cranium” = schedel). Magnetische golven kunnen de schedel zonder probleem of risico passeren. rTMS is een behandeling met relatief weinig bijwerkingen. Deze golven kunnen de hersenen meer of minder actief maken en communicatie tussen bepaalde hersengebieden verbeteren. Waardoor bij 30% van de langdurig depressie patiënten de depressie in zijn geheel overgaat (remissie).
    Bij rTMS is geen narcose nodig en veel kwetsbare ouderen en volwassenen verdragen deze behandeling probleemloos.

Naam en beschrijving
BLOK pilot (Beter sLapen Op maat bij Klachten)
Doelgroep

Patiënten ouder dan 50 jaar met slaapklachten en een stemmingsstoornis, angststoornis of somatische symptoomstoornis.

Methodiek

CGTi

Beoogde effecten

Primair het verbeteren van slaap, secundair verbeteren van stemming.

Hoe intensief is deze voor de patiënt?

De behandeling bestaat uit 1 sessie van 2 uur per week gedurende 8 weken en twee terugkom bijeenkomsten na 1 en 3 maanden.

Effectiviteitsonderzoek

De resultaten van de pilot laten zien dat het uitvoerbaar is en dat patiënt tevreden zijn. Verder effectiviteitsonderzoek in een RCT is noodzakelijk.

Naam en beschrijving
SPIRIT: interpersoonlijke psychotherapie en sociaal ritmetherapie in groepsverband
Doelgroep

Patiënten vanaf 18 jaar met een recidiverende stemmingsstoornis (uni of bipolair).

Methodiek

SR-IPT

Beoogde effecten

Primair het verbeteren van sociaal ritme, secundair verbeteren van stemming, slaap en omgang met psychosociale stressoren. 

Hoe intensief is deze voor de patiënt?

De behandeling bestaat uit 2 sessies van 2 uur per week gedurende 10 weken.

Effectiviteitsonderzoek

De resultaten van de pilot laten zien dat het uitvoerbaar is en dat patiënt tevreden zijn. Verder effectiviteitsonderzoek in een RCT is noodzakelijk.

Uitstroomcriteria

De uitstroom criteria voor de poliklinische behandeling zijn:

  • patiënt is minimaal 2 jaar stabiel zonder bijstellen van medicatie of contact frequentie;
  • er is geen somatische comorbiditeit die interfereert met het voorschrijven van psychofarmaca.
Waar worden patiënten naar door- of terugverwezen?

Na het diagnostische traject gaat patiënt terug naar verwijzer. Na behandeling met ECT gaat de patiënt ook terug naar de verwijzer. Binnen het zorgpad ECT worden patiënten na 6 maanden en 5 jaar opgeroepen voor evaluatie. Binnen het zorgpad neuropsychiatrie is dat na 1 en 2 jaar.

Is er een terugval aanbod?

Het voorkomen van een terugval is zowel voor patiënt als familie van groot belang. Er is in de behandeling aandacht voor voorlichting aan patiënten en partners en voor lotgenotencontact. Patiënten en familie blijven na uitschrijving wel uitgenodigd voor de bijeenkomsten van de Kenniscyclus.

Met welk instrument wordt de uitstroom getoetst/vastgesteld?

Lifechart

Percentage waar patiënten na hoeveel tijd uitstromen

Patiënten die voor diagnostiek komen gaan meestal direct terug naar eigen behandelaar. Patiënten die in behandeling zijn gekomen gaan veelal na 1-2 jaar terug naar de huisarts.

Hoe wordt een second opinion aangevraagd?

De afdeling verricht second opinions. Dit kan een kortdurend traject zijn (1 dagdeel). In sommige gevallen wordt een opname van 2 weken voorgesteld om uitgebreid informatie te verzamelen over de toestand van de patiënt. Er is geen wachtlijst voor second opinions.

Een behandelaar kan een second opinion aanvragen (vrijgevestigd psychiater of behandelend psychiater buiten GGZ inGeest, huisarts). De second opinion wordt verricht door een psychiater of psycholoog. Zij geven advies over een lopende psychiatrische of psychologische behandeling.
​​​​​​Met een second opinion krijgt u:

  • een heroverweging van de diagnose(s)
  • advies over de behandeling
  • advies over medicijnen
  • advies als de behandeling is vastgelopen

De patiënt moet schriftelijk worden aangemeld voor een second opinion. Vermeld in het verzoek:

  • duidelijke wat uw vraag is
  • wat de stand van zaken in de behandeling is
  • welke medicijnen de patiënt gebruikt

De patiënt wordt zo mogelijk binnen 3 weken na aanmelding gezien. Een week daarna volgt het advies.

 

Specialisatie
  • dr. E. (Eric) van Exel, ouderenpsychiater, met als specialisme neuromodulatie, ECT bij patiënten met complexe problemen en rTMS voor patienten met een behandel resistente depressie;
  • dr. S. (Sigfried) Schouws, klinisch neuropsycholoog, met als specialisme cognitieve problemen bij psychiatrische ziekten en forensische problematiek;
  • dr. M.L. (Mardien) Oudega, psychiater en senior onderzoeker met als specialisme depressie in latere leven, slaapstoornissen, elektroconvulsieve therapie en neuropsychiatrie.
Contactgegevens
Consultatie en adviesmogelijkheden voor verwijzers
  • De afdeling biedt Consultatie & Advies aan het VUMC bij het Alzheimer Centrum en bij het Centrum voor ouderengeneeskunde. De psychiaters van de afdeling zijn vaste consulent bij de behandelbesprekingen van deze centra. 
  • De afdeling biedt Consultatie & Advies aan psychiaters, andere medisch specialisten, psychologen.
  • De afdeling biedt Consultatie & Advies aan specialisten ouderengeneeskunde van verschillende verpleeghuizen binnen en buiten de regio.
  • En er wordt op locatie consultatie gegeven voor ECT-indicaties.
Hoe doen we dit?

Verwijzers kunnen direct contact opnemen met een van de boegbeelden. In een telefonisch overleg wordt dan advies en consultatie gegeven.

Beschrijving doelstelling zorgaanbod

De doelstelling van het Centrum ouderen en neuropsychiatrie:

  • het stellen van de juiste diagnose
  • het geven van een behandeladvies bij ernstige stemmingsstoornissen en laat ontstane gedragsproblemen
  • het verminderen van symptomen en voorkomen van terugval.
Bij welk % van de patiënten is dit doel bereikt?

Deze doelen worden bij nagenoeg alle patiënten bereikt.

Hoe wordt dit gemeten?

Er is een uitgebreide voor en nameting bij alle behandelingen.

Periode en aantal patiënten waarover gerapporteerd wordt

De metingen met de HONOS65+ laten zien dat 25% hersteld is, 12% verbeterd is, 53% onveranderd en 10% verslechterd in de periode 2021 en 2020.

Beschrijving klinische effecten van het zorgaanbod

Bipolaire stoornis: Bij intake wordt met behulp van een retrospectieve life chart het aantal (hypo) manische en depressieve episodes in kaart gebracht. Tijdens de behandeling wordt met de life-chart methode het aantal episodes bijgehouden. Het overgrote deel van de patiënten had geen terugval in een periode van 3 jaar.

Depressie: Tijdens de behandeling wordt wekelijks een depressie schaal (MADRS) afgenomen. Bij 73% van de patiënten nemen de depressie symptomen af (zij zakken 50% of meer op de depressieschaal).

Tijdens de behandeling met ECT worden ook wekelijks de cognitieve bijwerkingen bijgehouden met een globale cognitie schaal (MMSE). Uit eerder onderzoek van de afdeling is bekend dat de score op de MMSE tijdens de behandeling kan dalen maar uiteindelijk weer stijgt. Patiënt en familie kunnen zo geïnformeerd worden dat een lagere MMSE tijdens ECT geen reden is om te staken met ECT omdat we weten dat de cognitie zich hersteld en patiënten goed kans hebben op response met ECT als de behandeling wordt voortgezet.

 

Met welk instrument worden de effecten gemeten

YMRS, MADRS, SIGHADS, MMSE en MOCA

Met welke frequentie

Voor de behandeling en daarna wekelijks.

Resultaten in percentages of aantallen

Deze resultaten worden verwacht nu alle vragenlijsten digitaal afgenomen worden en geaggregeerd verwerkt.

Beschrijving resultaten zorgaanbod op kwaliteit van leven

We beogen een positief effect op kwaliteit van leven van onze patiënten. Deze resultaten van de ingevulde vragenlijsten worden verwacht nu deze digitaal afgenomen worden en geaggregeerd verwerkt.   

Met welk instrument gemeten

MANSA

Met welke frequentie

Minimaal jaarlijks

Relatie met de klinische effecten

Nog niet bekend.

Hoe wordt de zorg door de patiënt en/of naaste ervaren?

De behandeling wordt over het algemeen redelijk tot goed beoordeeld. De ervaren bejegening door de behandelaar wordt als beste beoordeeld.

Tijdens de behandeling wordt met behulp van de Camberwell Assessments of Needs de zorgbehoefte in kaart gebracht, hiermee wordt het behandelplan aangescherpt. Met dit instrument wordt 24 domeinen waar mogelijk een hulpvraag is systematisch uitgevraagd. Patiënten hebben deze systematische wijze van het in kaart brengen van hun zorgbehoefte enorm gewaardeerd. Het bleek dat sociale activiteiten en contacten een onvervulde behoefte waren voor veel patiënten. Daar wordt nu in de behandeling meer op ingespeeld.

Rapportcijfer conform CQ index

De patiënten waardeerden de behandeling en de instelling in 2022 gemiddeld met een 7,6.

 

Naam
prof. dr. A.T.F. (Aartjan) Beekman
Specialisatie

psychiater

Contactgegevens
Naam
Dr.
T.
(Tanja)
Su
Specialisatie

GZ-psycholoog en senior onderzoeker met als expertise slaap en psychiatrie, psychologische behandelingen, ouderen, neuropsychologische diagnostiek, neurocognitieve stoornissen en neuroimaging.

Naam
Dr.
M.L.
(Mardien)
Oudega
Specialisatie

Psychiater en senior onderzoeker met als specialisme depressie in latere leven, slaapstoornissen, elektroconvulsieve therapie en neuropsychiatrie.

Naam
Dr.
S.
(Sigfried)
Schouws
Specialisatie

Klinisch neuropsycholoog en senior onderzoeker, met als specialisme cognitieve problemen bij psychiatrische ziekten en forensische problematiek

Naam
Dr.
E.
(Eric)
van Exel
Specialisatie

Ouderenpsychiater en senior onderzoek met als specialisme neuromodulatie, ECT bij patiënten met complexe problemen en rTMS voor patiënten met een behandel resistente depressie.

Beschrijving onderzoek

De afdeling kent een decennialange traditie van onderzoek. Er is veel langlopend onderzoek met als focus: neuropsychiatrische stoornissen en complexe stemmingsstoornissen bij ouderen. 

Voor een recent overzicht van lopend onderzoek, bekijk deze pagina

Auteur(s)
van Dijk M, Sonnenberg CM, Triebels MCM, van Luijn A, van der Stel J, Stek ML, van Meijel B, Regeer BJ, Dols A
Tijdschrift
Psychogeriatrics
Datum
19-09-2021
Auteur(s)
Schouws SNTM, Orhan M, Korten N, Zyto S, Beekman ATF, Kupka RW, Scherder E, Dols A.
Tijdschrift
Bipolar Disord.
Datum
17-09-2021
Auteur(s)
Carlier A, Rhebergen D, Veerhuis R, Schouws S, Oudega ML, Eikelenboom P, Bouckaert F, Sienaert P, Obbels J, Stek ML, van Exel E, Dols A.
Tijdschrift
J Clin Psychiatry
Datum
10-08-2021
Beschrijving

Medewerkers van de afdeling geven regelmatig presentaties, lezingen en voordrachten op nationale en internationale congressen. Medewerkers van de afdeling zijn geregeld gastdocent op opleidingen en geven workshops of trainingen.

Ervaring van patiënten/naasten

Hans (72 jaar) doet mee aan onderzoek

"Ik vind wetenschappelijk onderzoek heel belangrijk. Er is nog zoveel onbekend over psychiatrische ziektes. Ik vind het prettig dat ik door mee te doen aan onderzoek mezelf nuttig kan maken. Nu ben ik onderdeel van iets groters."
 

Voorlichtingsfilm ECT

De afdeling heeft een voorlichtingsfilm gemaakt waarin stap voor stap wordt uitgelegd wat behandeling met ECT inhoudt.

Klik op deze link om de film af te spelen.

Koorddansers, leven met een bipolaire stoornis

Back to top