Binnen het Korsakov Centrum voor alcoholgerelateerde cognitieve stoornissen (Vincent van Gogh) wordt sinds een aantal jaren ambulante zorg en specialistisch casemanagement aangebonden bij patiënten met (ernstige) alcoholgerelateerde neurocognitieve stoornissen, waaronder het syndroom van Korsakov.
foto: v.l.n.r. Kessels, Janssen en Swinkels
Excessief en chronisch alcoholgebruik – vaak in de context van een matige en onregelmatige voedselinname – kan leiden tot (ernstige) neurocognitieve stoornissen. Eenduidige cijfers over het vóórkomen van (beperkte of uitgebreide) neurocognitieve stoornissen ontbreken, maar afhankelijk van de setting, de ernst en aard van het alcoholmisbruik (al dan niet in combinatie met andere middelen) en de gebruikte meetinstrumenten lopen schattingen uiteen van 30 tot zelfs 80% van de mensen die zich in de verslavingszorg melden. Bij ongeveer 10% van de patiënten met een alcoholverslaving kan gesproken worden van een ernstige neurocognitieve stoornis, waaronder ook patiënten met het syndroom van Korsakov vallen.
Zorg voor patiënten met (uitgebreide) alcoholgerelateerde neurocognitieve stoornissen, waaronder het syndroom van Korsakov, is gericht op het ondersteunen en bevorderen van autonomie en zelfredzaamheid en sluit aan op de individuele zorgbehoefte. Hoewel een deel van de patiëntpopulatie aangewezen zal zijn op een langdurig verblijf in bestaande intramurale voorzieningen, is er in toenemende mate behoefte aan integrale zorg, in concreto het leveren van zorg op maat in de thuissituatie.
Naast het klinisch aanbod is het Korsakovcentrum in 2014 gestart met het aanbieden van ambulante behandeling- en begeleidingstrajecten door de inzet van casemanagement. Het belang hiervan werd onderschreven door de hoge mate van terugval in alcoholgebruik ná klinisch ontslag en het ontbreken van – of spoedige aansluiting op – een passende vervolgbehandeling in de thuissituatie. Door de inzet van casemanagement kan een realistisch beeld worden verkregen van de leefsituatie waarin de patiënt zich op dat moment bevindt. Deze informatie - gecombineerd met de kennis van het cognitief profiel - dient als uitgangspunt voor de interventies in de ambulante behandel- en begeleidingsfase. Er wordt gericht gewerkt aan het verbeteren en optimaliseren van de zelfredzaamheid en maatschappelijke resocialisatie en participatie van de patiënt. Dit alles gebeurt in samenwerking met zijn of haar netwerk en vanuit de eigen omgeving.
Sinds 2016 maakt casemanagement regulier onderdeel uit van het ambulante behandelaanbod met een structurele caseload van gemiddeld dertig tot veertig patiënten. De inzet van casemanagement bij patiënten met alcoholgerelateerde neurocognitieve stoornissen heeft geleid tot een toename van het aantal patiënten die (weer) thuis kunnen wonen, een afname van het aantal heropnames en een kortere ligduur bij een klinische opname. Doordat de casemanager met de patiënt en diens systeem concrete doelen helpt opstellen gericht op meerdere probleem- en leefgebieden, is het aannemelijk dat de zelfredzaamheid van deze vaak hoog-complexe doelgroep verbetert, met als gevolg een betere kwaliteit van leven voor de patiënt.
In de komende jaren zal het ambulante zorgaanbod en de mogelijkheden tot verdere afstemming binnen de zorgketen verder uitgebreid worden, onder meer door de intensivering van samenwerking met ketenpartners (in het zorg- en sociaal domein) en de ontwikkeling van interventies op maat voor deze specifieke doelgroep.
Het artikel hierover, geschreven door Jeroen Swinkels, Gwenny Janssen en Roy Kessels, is op 15 juni verschenen in het tijdschrift Verslaving & Herstel. Lees hier het volledige artikel. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Gwenny Janssen, klinisch neuropsycholoog.
Referentie:
Swinkels, J., Janssen, G., & Kessels, R. (2023). Ambulante zorg en casemanagement bij patiënten met het syndroom van Korsakov of een andere alcoholgerelateerde neurocognitieve stoornis. Verslaving & Herstel, 3(2), 24-29.