Op initiatief van het kenniscentrum Persoonlijkheidsstoornissen werken drie topklinische instellingen – PersonaCura (GGz Breburg), topklinisch centrum Persoonlijkheidsstoornissen bij ouderen (Mondriaan) en Persoonlijkheidsstoornissen bij jongeren (de Viersprong) – al enkele jaren samen om een levensloopperspectief op persoonlijkheidsstoornissen te ontwikkelen. Dat heeft recent geresulteerd in twee internationale publicaties.

Persoonlijkheidsstoornissen worden vaak slechts vastgesteld en behandeld op (midden)volwassen leeftijd. Desondanks is het kenmerkend voor persoonlijkheidsstoornissen dat ze een aanvang kennen in de vroege puberteit en doorgaans een chronische kwetsbaarheid inhouden voor allerlei psychische en sociaal-maatschappelijke problemen tot op late leeftijd. Drie topklinische instellingen hebben een tijd geleden de handen in elkaar geslagen om het concept van een levensloopperspectief op persoonlijkheidsstoornissen verder uit te werken. Vanuit het jeugdperspectief is Joost Hutsebaut van de Viersprong daarbij betrokken, vanuit het ouderenperspectief Arjan Videler van GGz Breburg en Bas van Alphen van Mondriaan. Samen met enkele collega’s hebben deze drie boegbeelden recent twee artikelen gepubliceerd, waarin ze hun visie beschrijven.
Artikel 1: A Life Span Perspective on Borderline Personality Disorder
Artikel 2: Managing Borderline Personality Disorder From a Life Course Perspective: Clinical Staging and Health Management
In het eerste artikel wordt een levensloopvisie op persoonlijkheidsstoornissen (PS) uitgewerkt. De auteurs pleiten ervoor om meer aandacht te hebben voor leeftijdsspecifieke uitingen en risicofactoren voor PS. Persoonlijkheidsstoornissen verwijzen immers doorgaans naar een levenslange kwetsbaarheid die zich in diverse levensfasen anders zal gaan manifesteren, vaak in interactie met ontwikkelingsfactoren en context. De criteria van DSM-5 zijn daarbij slechts beperkt bruikbaar.
Het tweede artikel bespreekt de implicaties van deze visie voor diagnostiek en behandeling. De auteurs introduceren een stadiëringsmodel voor (borderline) persoonlijkheidsstoornissen. Vanuit dit model is het belangrijk om persoonlijkheidsstoornissen in een vroeg stadium te detecteren en behandelen om de ontwikkeling van chronische patronen te voorkomen. Daarnaast pleiten ze voor een model van Health Management als visie op behandeling en zelf-management. De auteurs pleiten daarbij voor een focus op gezondheid in plaats van symptoomremissie alleen.
Uniek aan deze samenwerking is dat uiteenlopende expertise, zowel vanuit jeugd, volwassenen en ouderen perspectief, op dezelfde problematiek wordt samengebracht. Een mooi staaltje van samenwerking tussen drie topklinische instellingen. Op termijn plannen deze instellingen verdere samenwerking om de conceptuele ideeën te vertalen in onderzoekssamenwerking.