De eerste resultaten zijn bekend van een gerandomiseerde gecontroleerde studie waarin werd onderzocht of cannabidiol (CBD) behandeleffecten van exposuretherapie zou kunnen verbeteren. Patiënten werden o.a. geïncludeerd bij het Altrecht Academisch Angstcentrum.
Achtergrond
Exposure in vivo behandeling, evt. in combinatie met farmacotherapie, is helaas onvoldoende werkzaam bij ca. 2/3 van de patiënten met angststoornissen. Voor deze groep is de ontwikkeling van nieuwe strategieën om behandelresultaten te verbeteren van groot belang. De strategie die in de CBD studie werd onderzocht betreft manipulatie van het endocannabinoïde systeem (ECS) door toediening van cannabidiol (CBD).
Het ECS heeft receptoren in hersengebieden die nodig zijn voor de coördinatie van bewegingen, geheugen en emotie. CBD inhibeert de degradatie/ heropname van anandamide, een lichaamseigen cannabinoïde die bindt aan deze CB1 receptoren. Uit preklinisch onderzoek blijkt dat CB1 receptoren betrokken zijn bij de extinctie van defensieve reacties en dat CBD extinctie versterkt. In de CBD studie werd de vertaalslag gemaakt naar patiëntonderzoek.
Programma Translationeel Onderzoek – De CBD-studie
De CBD studie is onderdeel van Programma Translationeel Onderzoek van ZonMw en wordt medegefinancierd door de Hersenstichting. De studie werd geïnitieerd door onderzoekers van de Universiteit Utrecht en de meewerkende specialistische GGZ instellingen Altrecht Academisch Angstcentrum, GGZ inGeest, Universitair Centrum Psychiatrie (onderdeel van het UMCG) en GGZ Drenthe.
De translatie van preklinisch naar patiëntonderzoek werd gemaakt door 300 mg CBD of placebo oraal toe te dienen voorafgaand aan 8 wekelijkse exposure in vivo sessies. Patiënten, therapeuten en onderzoekers waren blind voor de gerandomiseerde conditie. De belangrijkste onderzoeksvraag was of CBD effecten van exposure in vivo behandeling zou kunnen versterken en/of versnellen. De primaire uitkomstmaat was de Fear Questionnaire, secundaire uitkomstmaten waren o.a. Beck Anxiety Inventory en Clinical Global Impression Scale. Patiënten stonden over het algemeen positief tegenover het gebruik van CBD. “Geen medicatie willen gebruiken” was voor minder dan 10% van de gescreende patiënten een reden om niet deel te nemen. In totaal werden 43 patiënten met paniekstoornis met agorafobie en 37 patiënten met sociale angststoornis geïncludeerd. In mei 2020 vond de laatste onderzoeksmeting plaats en inmiddels zijn de eerste resultaten van de studie bekend.
Resultaten
De blindering was succesvol. Patiënten ondervonden geen negatieve bijwerkingen van CBD. Multilevel analyses lieten zien dat de behandeleffecten in de cannabidiol conditie niet sterker en/of sneller waren dan in de placebo conditie. Patiënten ervoeren ongeacht medicatie conditie na de behandeling minder klachten dan bij aanvang. Uit intent-to-treat (n = 78) en completers analyses (n = 61) kwamen vergelijkbare uitkomsten.
Conclusie
De CBD-studie is een eerste stap in het onderzoek naar behandeling van angstklachten met CBD. De huidige nulresultaten zouden kunnen worden verklaard door specifieke kenmerken van de studie, zoals gekozen dosering en doseringsschema. Er zijn dus meer klinische trials nodig om te concluderen of het manipuleren van het endocannabinoïde systeem al dan niet effectief is in de behandeling van angststoornissen.
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met onderzoeker Caroline Kwee.