De TOPGGz-afdeling Zorglijn Autisme-ADHD (Karakter) is gestart met de gedragstherapeutische oudertraining EXTRA (EXecutieve functie TRAining). De EXTRA-training is er om de aan te leren cognitief gedragstherapeutische technieken van ouders beter af te stemmen op de executieve functies van hun kinderen.
Korte beschrijving van de training
Het primaire doel van de evidence-based en veel gebruikte gedragstherapeutische oudertraining (“Kinderen met ADHD: ouderprotocol voor behandeling” door Van der Oord en Ten Brink, Uit: Braet & Bögels) is het verminderen van de ADHD/ODD-symptomen door het vergroten van vaardigheden van kind en ouders, het verstevigen van gezinsrelaties en het doorbreken van de vaak negatieve interactie spiraal. Hoewel deze behandeling effectief is, is er veel ruimte voor (en noodzaak tot) verbetering.
Uit theorie, onderzoek en praktijk blijkt dat ADHD/ODD-symptomen en bijbehorende gedragsproblemen vaak mede veroorzaakt worden door onderliggende tekorten in executief functioneren (EF): deze spelen – naast motivationele problemen – een grote rol bij het reguleren van gedrag. Een uitbreiding op de reeds bestaande gedragstherapeutische oudertraining is dan ook van grote toegevoegde waarde voor ouders en hun kinderen met ADHD en ODD, waarbij we de reeds bekende en in de training ingebouwde gedragstherapeutische technieken aanvullen met uitleg over de rol van executieve functies en het belang van motivatie bij de opvoeding van kinderen met ADHD/ODD. Praktische oefeningen gericht op het vergroten van EF-vaardigheden worden in de reeds bestaande training verweven.
Doel EXTRA-training
Het doel van deze EXTRA-training is om de aan te leren cognitief gedragstherapeutische technieken van ouders beter af te stemmen op de executieve functies van hun kinderen, ter vermindering van de ADHD en ODD symptomen. Onderlegger is een standaard gedragstherapeutische oudertraining waarbij in 8 sessies wordt beoogd ouders vaardiger te maken in het omgaan met de problemen in het dagelijkse leven die gerelateerd zijn aan de ADHD bij hun kind. D.m.v. het toevoegen van speciale technieken ter versterking van de EF-vaardigheden van het kind en ouders, hopen we ouders nog meer zicht en handvaten te geven op verschillende factoren die van invloed zijn op gedrag. Hiermee hopen we ouders vaardiger te maken in het oplossen en voorkomen van (toekomstige) gedragsproblemen in de thuissituatie, het verminderen van agressief en opstandig gedrag. Secundair maar niet minder belangrijk beogen we betere schoolprestaties door versterkte planningsvaardigheden, verhoogde motivatie en verminderen van belasting op het werkgeheugen.
Meten is weten
We gebruiken de BRIEF om de executieve functies van de kinderen in kaart te brengen en daarop te kunnen sturen tijdens de training. Optioneel bieden we ouders de mogelijkheid om hun eigen EF in kaart te brengen middels een vragenlijst voor volwassenen.
We gebruiken vragenlijsten bij de voor- en nameting om het effect van de training op de ADHD- en gedragsproblemen te meten (SDQ en NOSI-K). Tot slot maken we gebruik van een tevredenheidsonderzoek bij ouders (nabespreking in de groep en invullen van een kwantitatieve vragenlijst).
Evaluatie
Uit de evaluatie met ouders blijkt dat zij het heel prettig vinden om in de bijeenkomsten ervaringen uit te wisselen met lotgenoten en hierin herkenning te vinden. Daarnaast geven zij aan het leerzaam te vinden om vanuit de training veel informatie te krijgen waarmee ze het gedrag van hun kind beter gaan begrijpen (m.n. door het Situatie-Gedrag-Gevolg-model), eventuele verwachtingen kunnen bijstellen en naar het gedrag te kunnen handelen (waarbij ouders aangeven voornamelijk aan de slag te zijn gegaan met: de manier van effectieve instructie geven, het positief kwartiertje, en belonen van gedrag al dan niet via een beloningssysteem). Ook laten ouders weten dat ze het fijn vinden om samen met ouders en behandelaren stil te staan bij het thema ‘emoties bij ouders’ en ‘zelfzorg’.
Doorontwikkeling: de toekomst
Doorontwikkeling zal plaatsvinden op de volgende gebieden:
- Gecombineerde classificaties, nl. ADHD+ODD én ASS
- Uitbreiding leeftijd: basisschool én puberleeftijd
- Beeldbelopties verkennen om training voor ouders minder intensief te maken dropout van ouders te voorkomen ('blended' behandelen).
Voor meer informatie, neem contact op met Sascha Roos en/of Marleen Derkman.