Veel mensen met een eetstoornis zoeken of krijgen niet de hulp of behandeling die ze nodig hebben, ondanks de ernst van de aandoening. De tijd tussen het ontwikkelen van symptomen van een eetstoornis en het zoeken van hulp hiervoor is gemiddeld meer dan 4 jaar. Redenen hiervoor zijn onder andere geografisch of financieel van aard, of hebben te maken met angst om gestigmatiseerd te worden en gevoelens van schaamte. EHealth (oftewel het aanbieden van behandeling via technologische middelen zoals websites en apps) wordt steeds populairder om deze moeilijkheden te overkomen. Kan eHealth haar belofte waarmaken en op grote schaal effectieve interventies brengen die ook nog eens kosten besparen?
GGZ Rivierduinen Eetstoornissen Ursula is in samenwerking met Universiteit Leiden en de Universiteit in Heidelberg (Duitsland) begonnen met een onderzoek om op deze vraag antwoord te geven. De hoop is dat de online interventie ‘Featback’ op goedkope wijze helpt bij de preventie van eetstoornissymptomen en mensen met eetproblemen naar passende hulp begeleidt en zo mogelijk uiteindelijk kostenbesparend is.
Wat is Featback?
Featback combineert preventie en (vroege) interventie voor mensen met eetproblemen of een –stoornis en heeft als doel om gebruikers bewust te maken van hun eetproblemen en onderliggende problematiek, en van de noodzaak om steun in de omgeving en/of professionele hulp te zoeken. Featback bevat een volledig geautomatiseerd monitoring- en feedbacksysteem en het programma is anoniem en gratis te gebruiken, wat het laagdrempelig maakt. Er is slechts een internetverbinding en een geldig mailadres nodig. Na aanmelding voor Featback, krijgt de gebruiker elke week een mail met een link naar een vragenlijst. Er worden vier vragen gesteld over zorgen omtrent eten, restrictief eten, eetbuien en compensatiegedrag. Gelijk na het beantwoorden van de vier vragen krijgt de gebruiker geautomatiseerde feedback op de antwoorden. Het programma vergelijkt de antwoorden met die van vorige week, zodat verbeteringen of verslechteringen opgemerkt worden. De feedback bevat een samenvatting van de problemen van de afgelopen week, plus psychoeducatie en tips over hoe men kan omgaan met de gerapporteerde problemen. De berichten zijn steunend en positief van aard. Hier is een videoclip te bekijken over hoe Featback werkt.
Een voorbeeld van een Featback bericht
“Wat goed om te zien dat je minder eetbuien hebt gehad deze week! Dat moet vast fijn voelen, niet? Heb je jezelf al een schouderklopje gegeven hiervoor? Belangrijk hoor! Dit kun je doen door jezelf ergens op te trakteren. Bijvoorbeeld op een leuk uitje met een vriend(in), een mooi bosje bloemen voor in je huis of neem eens een lekkere lange warme douche. In ieder geval een momentje voor jezelf waar je écht van kunt genieten.
Wat je ook kunt doen is jezelf een schriftelijk schouderklopje geven door letterlijk op te schrijven wat je goed hebt gedaan. Dit werkt niet alleen als een psychologische beloning, maar ook als motivatie om door te zetten. We zien trouwens wel dat je je eten ook in de afgelopen week weer hebt gecompenseerd. Dat is misschien niet een ‘goed iets’ in de zin van dat het natuurlijk geen gezond gedrag is, maar het is wel goed dat je in ieder geval niet méér hebt gecompenseerd dan de week ervoor! Toch? Terwijl je wellicht wel de gedachten en de neiging daartoe had. Probeer de goede en positieve dingen te zien en jezelf te belonen, te motiveren en te stimuleren tot gezonde gedachten en gedragingen. Kijk eens of je daar deze week eens op kunt focussen. Yes you can! :)”
Eerder onderzoek naar Featback
Uit eerder onderzoek naar de effectiviteit van Featback bleek dat Featback effectiever was dan care-as-usual. Het programma had een positief effect op het verminderen van de eetproblemen en gevoelens van angst en somberheid. Belangrijk om te vermelden is dat er geen nadelige effecten zijn gevonden. Verrassend genoeg droeg wekelijkse ondersteuning van een psycholoog via chat of mail niet bij de effectiviteit van Featback, maar alleen aan de tevredenheid met de interventie. Wellicht waarderen mensen de steun van psychologen, maar is het niet genoeg om gedrag te veranderen of daadwerkelijk (professionele) hulp te zoeken. Ondersteuning van ervaringsdeskundigen zou wellicht wel van toegevoegde waarde kunnen zijn. Door het inzetten van eigen ervaringen kunnen zij een wezenlijk verschil maken tussen het wel of niet accepteren van hulp uit hun omgeving en het zoeken naar de juiste (gespecialiseerde) zorg. Wellicht ervaren gebruikers meer steun en, omdat de ervaringsdeskundigen volledig zijn hersteld, hoop om beter te worden dan bij ondersteuning van een psycholoog.
Huidig onderzoek
Dit onderzoek wil de effectiviteit en kosteneffectiviteit van Featback verder onderzoeken, alsmede de toegevoegde waarde van ondersteuning van ervaringsdeskundigen. De studie is een gerandomiseerd gecontroleerd onderzoek met 4 condities. De condities zijn [1] Featback, waarin proefpersonen wekelijks automatische feedback ontvangen op een korte monitoringsvragenlijst, [2] Featback met ervaringsdeskundigehulp, waarin proefpersonen naast Featback wekelijks contact hebben met een ervaringsdeskundige via mail of chat, [3] ervaringsdeskundigehulp en [4] een wachtlijst. De duur van de interventies is 8 weken. Proefpersonen zijn 16 jaar of ouder en hebben minstens milde eetstoornisproblematiek. Na een baselinemeting worden proefpersonen gerandomiseerd naar één van de vier condities. Direct na de interventie en na 3, 6, 9 en 12 maanden follow-up ontvangen proefpersonen weer een vragenlijst. Eetstoornisproblematiek is de primaire uitkomstmaat. Secundaire uitkomstmaten zijn o.a. sociale steun, self-efficacy, angst- en depressieproblematiek, tevredenheid en (interventie)trouw.
Bereikbaar en laagdrempelig
Het aanbod van online hulp is groot, maar goed onderzoek naar de effectiviteit is schaars. Dit is de eerste studie die eHealth in combinatie met ondersteuning door ervaringsdeskundigen voor mensen met een eetstoornis onderzoekt. Deze vorm van hulp belooft een mooie toevoeging aan de reeds bestaande zorg te zijn vanwege de bereikbaarheid en laagdrempeligheid. De verwachting is dat het helpt om veel mensen met eetproblemen te bereiken en hen sneller naar passende zorg te leiden.
Contact
Pieter Rohrbach, hoofdonderzoeker: p.rohrbach@rivierduinen.nl
Featback website: https://www.featback.nl.