Van tandenpoetsen in de ggz tot specialistische zorg en innovatie
Het TOPGGz-werkbezoek aan GGZ inGeest op 13 februari was een groot succes! De aanwezigen kregen onder leiding van dagvoorzitter Wencke de Wildt (lid Raad van Bestuur van GGZ inGeest) een uniek inzicht in de meerwaarde van TOPGGz binnen het ggz-landschap. De stand van het wetenschappelijk onderzoek, de rol van innovaties in behandelingen, samenwerking met andere topreferente aanbieders en de positie van de TOPGGz-afdelingen in regionale en landelijke netwerken - alles kwam aan bod in inspirerende presentaties van de vier TOPGGz-afdelingen van GGZ inGeest.
Preventie en herstel door kennisdeling
“De omgang met psychische klachten zou net zo’n gewoonte moeten zijn als tandenpoetsen,” stelde prof. dr. Neeltje Batelaan van de Polikliniek Angst en Dwang in de eerste presentatie. Zoals je je tanden poetst om gaatjes te voorkomen, zo kunnen bepaalde handelingen terugval of chroniciteit van angststoornissen helpen voorkomen. Batelaan benadrukte dat meer dan de helft van de angststoornissen al voor het 18e levensjaar ontstaat, waardoor het belangrijk is dat mensen leren omgaan met situaties die angst oproepen in plaats van ze te vermijden. TOPGGz richt zich op de meest complexe en hardnekkige gevallen en fungeert daardoor als een signaalfunctie binnen de zorg maar ook richting de samenleving. De afdeling deelt waardevolle kennis en ervaring met onder andere huisartsen, schoolartsen en het onderwijs. Dankzij deze consultatierol worden signalen van beginnende problematiek sneller herkend en adequaat behandeld, wat bijdraagt aan effectievere preventie en herstel.
Samenwerking met de somatiek
Bij de Academische Zorglijn Bipolair werd een unieke samenwerking tussen geestelijke en somatische zorg belicht. Prof. dr. Ralph Kupka (psychiater) en dr. Debbie Zittema (psychiater, klinisch farmacoloog i.o. en senior onderzoeker) presenteerden hun onderzoek naar nierschade bij lithiumgebruik. Lithium is de eerste keus onderhoudsbehandeling bij bipolaire stoornissen, maar een veel gestelde vraag in de spreekkamer is wat het effect is op de nieren. Het onderzoeken hiernaar bleek lastig omdat het relatief weinig voorkomt. Door de samenwerking met ziekenhuizen en nefrologen zijn genoeg deelnemers geworven en is het inzicht verkregen dat er bij lange termijn gebruik van lithium 20% kans bestaat op nierschade. Deze waardevolle kennis wordt teruggekoppeld in de spreekkamer en zowel de psychiatrie- als de nefrologie- richtlijnen worden aangepast. De afdeling werkt nauw samen met de andere TOPGGz-afdelingen in een lerend netwerk. Samen staan zij in nauw contact met andere behandelcentra in Nederland, met als doel de zorg voor mensen met een bipolaire stoornis continu te verbeteren, maar ook kennis te verzamelen, te ontwikkelen en te verspreiden.
Meer impact door intensievere landelijke samenwerking
Net als angst komt depressie erg veel voor in ons land. Jaarlijks hebben 800.000 mensen ermee te maken, waarvan een deel steeds opnieuw klachten krijgt. Prof. dr. mr. Christiaan Vinkers (psychiater Polikliniek Depressie De Nieuwe Valerius) en dr. Jeanine Kamphuis (psychiater UMCG) zetten zich in voor een intensievere landelijke samenwerking om de impact van behandelingen te vergroten. In een landelijke, topreferente samenwerking werken ze aan oplossingen om o.a. met hoogspecialistische consultatie de regio’ met kennis en expertise te bedienen en om met behulp van een data-infrastructuur uitkomstdata te vergelijken. Het Nationaal Netwerk Depressie moet de behandeling van depressie gaan versnellen en verbeteren.
Grotere kans op herstel bij ouderen
Prof. dr. Eric van Exel, hoogleraar Ouderenpsychiatrie en verbonden aan het Centrum voor Ouderen en Neuropsychiatrie, presenteerde overtuigende cijfers over het belang van ouderenpsychiatrie. Bij volwassenen staat één zelfdoding tegenover 25 pogingen; bij 65-plussers is dat één op twee. Collega’s dr. Mardien Oudega (ouderenpsychiater) en Lianneke Egberink (verpleegkundig specialist en manager afdeling Neuromodulatie) vertelden over innovatieve behandelingen zoals rTMS en elektroconvulsieve therapie (ECT) en het effect ervan op de patiënten. Bij ECT is de kans 8,9 keer groter op herstel en herstelt 80% van de ouderen volledig, tegenover 55% bij volwassenen in het algemeen. Deze kennis wordt actief gedeeld met de hele ouderenzorg via consultatie, scholing en richtlijnen.
Belang van kennisdeling, samenwerking en innovatie
Ter afsluiting van het werkbezoek volgde een reflectie op de middag onder leiding van drs. Rieneke de Wit, voorzitter van het bestuur van de Stichting Topklinische GGz, met medewerking van dr. Dienke Bos, directeur-bestuurder van MIND en Fred Paling MBA, voorzitter Raad van Bestuur van GGZ inGeest. Dienke Bos benadrukte dat herstel voor cliënten niet alleen gaat over herstel, maar ook over hoop en het hervinden van het dagelijks leven. Daarom is het belangrijk dat cliënten met hardnekkige, complexe psychische problematiek in Nederland terecht kunnen bij een TOPGGz-afdeling. Daarnaast richtte het gesprek zich op de waarde van TOPGGz voor de hele ggz-sector, waarbij kennisdeling en consultatie centraal stonden. We staan voor een belangrijke maatschappelijke opgave: hoe kan kennis bijdragen om de grote druk op de zorg te verlagen?