GGZ inGeest
De Polikliniek Depressie locatie De Nieuwe Valerius (DNV) behandelt volwassenen met een depressie bij wie de klachten langdurig bestaan en complex zijn, bijvoorbeeld doordat er ook andere psychische aandoeningen of lichamelijke ziekten meespelen. Ook mensen bij wie eerdere behandeling binnen een specialistische ggz onvoldoende effect had kunnen bij de afdeling terecht.
De polikliniek is academische werkplaats van het Amsterdam UMC.
Hoofd- en sublocatie
Amstelveenseweg 589
1081 JC Amsterdam
Telefoon
Binnen de Polikliniek Depressie DNV kunnen volwassenen vanaf 18 jaar terecht als zij depressieve klachten hebben die specialistische of hoogspecialistische zorg vragen doordat de klachten langdurig bestaan, complex zijn, (bijvoorbeeld doordat er ook andere psychische aandoeningen of lichamelijke ziekten meespelen) of niet afgenomen zijn door eerdere behandelingen in de (specialistische) ggz.
Als er naast de depressie sprake is van ernstige verslavingsproblematiek wordt het behandelaanbod afgestemd met een instelling voor verslavingsproblematiek om zo tot een gezamenlijk behandelbeleid te komen. Het kan ook voorkomen dat verwijzing naar een ander zorgprogramma (bijv. de TOPGGz-afdeling Angst of de Polikliniek Persoonlijkheidsstoornissen) geïndiceerd is, omdat angst of gedragsproblemen op de voorgrond staan.
Patiënten met een verwijzing voor de specialistische ggz worden eerst gescreend door het voordeurteam. Als zij in aanmerking komen voor de Polikliniek Depressie DNV worden zij in een multidisicplinaire intake procedure gezien waarna een persoonlijk behandeladvies volgt. Dit proces wordt ondersteund door de Transdiagnostische Decision Tool. Met deze systematische inventarisatie kunnen behandelaren een zorgvuldig advies geven en eventueel een hoogspecialistische behandeling voorstellen (voor een intensief poliklinisch behandelaanbod).
De Polikliniek Depressie DNV is gespecialiseerd in volwassenen met een depressieve stoornis, een persisterende depressieve stoornis (chronische depressie) of ontwrichtende stemming ontregelende stoornis. Vaak is er sprake van comorbiditeit. Het gaat dan vooral om angststoornissen en persoonlijkheidsstoornissen uit cluster C van de DSM5.
Na aanmelding bij het voordeurteam volgt een screening met een digitale vragenlijst. Daarna wordt een intakegesprek op de polikliniek gepland.
De intake duurt in totaal ongeveer 2 uur en bestaat uit:
- invullen van vragenlijsten door de patiënt gericht op psychische klachten in brede zin en meer specifiek op depressie (15 minuten)
- een intakegesprek door een psycholoog of een arts-assistent in samenspraak met een psychiater, een klinische psycholoog, psychotherapeut of een GZ-psycholoog (1 uur).
- een adviesgesprek met de intaker en regiebehandelaar (30 minuten).
Als specifieke diagnostiek geïndiceerd is wordt aanvullend onderzoek verricht door deskundigen op dit gebied binnen de Polikliniek Depressie DNV of elders binnen GGZ inGeest:
- Psychiatrisch onderzoek
- Lichamelijk onderzoek
- AD(H)D onderzoek
- ASS onderzoek (autismeteam)
- Persoonlijkheidsonderzoek
Tijdens de intakefase vindt onderzoek plaats volgens een vast intakeprotocol. De intaker overlegt aansluitend met een regiebehandelaar, veelal in een multidisciplinair team. Daarna worden de behandelmogelijkheden aan de patiënt voorgelegd en in gezamenlijk overleg wordt bepaald welke behandeling het best passend is.
De diagnostiek van hoogspecialistische ggz is intensiever. Niet alleen wordt ingegaan op het klachtenpatroon en het beloop van de klachten, maar ook wordt meer uitgebreid ingegaan op eerder ingestelde behandelingen en hun effectiviteit. Uitgaand van de multidisciplinaire richtlijn depressie wordt een behandelaanbod op maat gemaakt, waarbij de eigen doelen en die van de naasten worden betrokken.
Doordat de diagnostiek intensiever is (door aanvullend onderzoek) kan dit inhouden dat de intakeprocedure verlengd wordt door extra gesprekken en psychologisch- lichamelijk- of laboratorium onderzoek. Het kan ook extra tijd kosten informatie van eerdere behandelingen op te vragen. Het proces wordt versneld als de patiënt informatie over eerdere behandelingen meeneemt naar de intake, of als de verwijzer die vooraf meestuurt.
De Polikliniek Depressie DNV heeft een poliklinisch behandelaanbod, dat afhankelijk van de problematiek varieert in intensiteit.
Patiënten met een depressieve stoornis en jeugdtrauma
Verwerkingsgerichte interventies (Eye Movement Desensitization and Reprocessing (EMDR) of Imaginaire Rescripting (ImRs) aanbieden aanvullend aan treatment as usual voor depressie.
Onderzoeken of bestaande effectieve traumabehandelingen jeugdtrauma kunnen aanpakken en ervoor kunnen zorgen dat iemand eerder herstelt van zijn/haar depressie.
In deze studie bestaat de traumabehandeling uit 6 tot 10 individuele wekelijkse sessies van 60-90 minuten, gegeven door een ervaren en getrainde therapeut op het gebied van traumabehandeling.
Effectonderzoek vindt plaats via een Randomized Controlled Trial. Zie ook jeugdtrauma-depressie.nl/reset-studies
Patiënten met een persisterende depressieve stoornis (met non respons op eerdere richtlijnbehandeling)
CBASP groepsbehandeling
Vermindering van depressieve klachten, verbetering van sociaal functioneren.
Het CBASP intensieve traject bestaat uit:
- screening
- individueel voortraject 3-5 x
- 3 x 10 wkn groepstherapie (2u verbale therapie + 1.5u dramatherapie)
- parallel hieraan 3 x 10 wkn om de week individuele sessies (evt gecombineerd met een extra emailconsult)
- individueel natraject eens per maand 3 x
- Geen klachten meer
- Substantiële klachtenafname, resterende klachten zijn acceptabel voor patiënt
- Onvoldoende motivatie, blijkend uit niet komen of geen huiswerk maken
- Klinische opname nodig
- Behandeldoel is bestendigen huidige resultaat, voorkomen van terugval, of begeleiding bij chronische klachten
Patiënten worden door of terugverwezen naar:
- Huisarts eventueel met POH-GGZ als aanspreekpunt
- Chronische basis GGZ
- Andere zorglijn binnen GGZ inGeest
- FACT zorg voor begeleiding bij langdurige ernstige klachten
- Andere instelling, bijvoorbeeld als de patiënt in een andere regio woont of specifieke hulp elders geïndiceerd is.
Bij het afsluiten van iedere behandeling wordt aan terugvalpreventie aandacht geschonken, ondersteund met een (online) terugvalpreventieplan. Indien passend wordt verwezen voor Preventieve Cognitieve Therapie (PCT) of Mindfulness Based Cognitieve Therapie (MBCT). Er kan ook verwezen worden naar de basis ggz van GGZ inGeest waar er een groepsaanbod is voor meer uitgebreide terugvalpreventie.
Tijdens de behandeling wordt regelmatig geëvalueerd. Als een behandelmodule is doorlopen wordt in een gesprek met de patiënt en behandelaar besproken in hoeverre de patiënt voldoet aan de uitstroomcriteria. Dit wordt mede ondersteund met vragenlijsten die de patiënt invult zoals de SQ-48 (algemene psychische toestand), de PHQ9 (vragenlijsten gericht op depressieve klachten), de iROC (herstelgerichte vragenlijst) en een lijst die de tevredenheid over de behandeling meet.
Aanmelding voor een second opinion verloopt via de centrale voordeur (020-7885555). Contactpersoon: Dhr F. Poolen, klinisch psycholoog. De verwijzer kan hiermee contact opnemen, waarna de verwijsprocedure wordt toegelicht en in gang gezet.
- Een second opinion kan alleen worden aangevraagd door de huisarts, behandelend psychiater of psycholoog, eventueel na vooroverleg per telefoon of e-mail via het voordeurteam. Ook al komt het initiatief van de patiënt, alleen de behandelaar of huisarts kan de daadwerkelijke verwijzing in gang zetten. De huisarts kan zo nodig afstemmen met de behandelend psychiater of psycholoog.
- Het is belangrijk dat in de verwijsbrief een duidelijke vraagstelling staat (van de behandelaar of van de patiënt, of van beiden). Daarbij is het van belang dat de huidige situatie of de impasse in de behandeling wordt beschreven. Het is de bedoeling dat relevante correspondentie over eerdere behandelingen wordt meegestuurd.
- Zodra alle schriftelijke informatie binnen is wordt de patiënt uitgenodigd.
- De afdeling adviseert dat partner, een familielid of vriend(in) meekomt, zodat er ook vragen aan hem/haar gesteld kunnen worden en achteraf een en ander kan worden nabesproken.
Voor een second opinion wordt 2 à 3 uur uitgetrokken zodat er uitgebreid tijd is om de klachten te bespreken en na te gaan welke samenhangende factoren er zijn. Daarvoor is het nodig dat ook wordt ingegaan op de levensgeschiedenis, lichamelijke aandoeningen, ervaringen in eerdere behandelingen en op eventueel andere problemen zoals angstklachten, andere psychische klachten of gedragsproblemen. De second opinions worden uitgevoerd door een psychiater én klinisch psycholoog met daarnaast een psychiater in opleiding of klinisch psycholoog in opleiding. Na de onderzoeksfase volgt meestal aansluitend een adviesgesprek met de patiënt en diens naaste. Soms wordt nog een vervolgafspraak gemaakt. Het uiteindelijke advies wordt teruggekoppeld naar de verwijzer met een samenvattende brief, waarvan de patiënt desgewenst een kopie ontvangt.
Hoogleraar en psychiater met bijzonder expertise in de neurobiologische achtergrond van stressbestendigheid en kwetsbaarheid, en de integratie van onderzoek in de klinische praktijk
Postdoc onderzoeker, expertiseleider en klinisch psycholoog met expertise in depressieve stoornissen en ervaring met innovatief interventie onderzoek.
Het doel van de behandeling bij de Polikliniek Depressie DNV is verbetering van de depressieve klachten dan wel herstel en een betere lange termijn prognose van patiënten met depressies.
Uit effectstudies van depressiebehandelingen blijkt dat 50-70 % van de patiënten goed reageert op behandeling. De Polikliniek Depressie DNV streeft ernaar dit minimaal te halen. Het percentage patiënten dat na de behandeling is hersteld of een verbetering heeft doorgemaakt is bij de polikliniek 58%. Dat beschouwt de afdeling, gezien de complexiteit van de patiënten als een positief resultaat, maar neemt niet weg dat het de ambitie is om deze effecten te verbeteren.
Dit wordt gemeten met 2 vragenlijsten:
PHQ-9:
● de totaalscore over 9 items is max 27.
● afkappunt PHQ-9 totaalscore is: t/m 9 is gezond, >9 is ongezond.
● betrouwbare verandering is 6 (dus een afname tussen begin-en eindmeting van minimaal 6).
SQ-48:
- de totaalscore over 37 items is max 148.
- afkappunt SQ-48 totaalscore is: t/m 42 is gezond, >42 is ongezond
- betrouwbare verandering is 14.4 (dus een afname tussen begin-en eindmeting van minimaal 14).
Daarnaast worden op de afdeling diverse onderzoeksprojecten uitgevoerd waarin de behandeleffecten meer uitgebreid gemeten worden.
De SQ-48 en de PHQ-9.
Bij de start van de behandeling, vervolgens elke 3 maanden.
Op de SQ-48 was er sprake van een daling van 77,8 (sd=27,3) naar 63,5 (sd=31,3) punten, met een (within groups) effect size van d=0,49. Op de subschaal depressie van de SQ-48 was er sprake van een daling van 16,5 (sd=4,9) naar 13,7 (sd=5,5) punten, met een effect size van d=0,53. Beide afnames laten dus een middelgroot effect zien.
De PHQ-9 daalde van gemiddeld 16,6 (sd=6,4) naar 12,8 (sd=7,1) punten, met opnieuw een middelgrote effect size van d=0,56.
Het effect van de CGT+ behandeling, een intensieve groepsbehandeling van twee dagen bestaande uit cognitieve therapie, gedragstherapie (re-activatie/exposure), dramatherapie en psychomotorische therapie, die in 2017 inhoudelijk geheel is herzien, is in de periode 2017-2020 (tot de pandemie) onderzocht (Poolen, …, Verhoeven, Vinkers, 2023). Deze behandeling blijkt effectief.
Patiënten zijn over het algemeen tevreden met de zorg. Het meest tevreden waren de patiënten over de bejegening van de behandelaar. Het minst over de informatie over cliëntorganisaties.
De gemiddelde scores per categorie op een schaal van 1 tot 5:
| Bejegening | 4.7 |
| Informatie behandeling | 4.1 |
| informatie over cliëntorganisaties | 2.1 |
| Bereikbaarheid | 4.4 |
| Keuzemogelijkheden | 4.1 |
Hoogleraar en psychiater met bijzonder expertise in de neurobiologische achtergrond van stressbestendigheid en kwetsbaarheid, en de integratie van onderzoek in de klinische praktijk
Hoogleraar en GZ psycholoog met leerstoel: “Psychotherapie in de psychiatrie” met onderzoeksinteresse op het gebied van therapie ‘outcome’ studies van psychologische behandelingen van complexe depressie, de obsessieve compulsieve stoornis en angststoornissen.
Er lopen meerdere wetenschappelijke onderzoeken op de afdeling, waaronder de volgende promotieonderzoeken:
- EINSTEIN iSleep voor insomnie bij depressie, promovenda Amrah Schotanus
- GRIP, Suicide behandeling, promovendus Jasper Wiebenga
- SyST Schematherapie bij depressie, angst en SOLK, promovenda Simone Schopman
- BRAINFIT Cognitie bij depressie, promovenda Mardien Oudega
- RESET-m Medicatie bij jeugdtrauma en depressie, promovendus Felix Linsen
- RESET-P Psychotherapie bij jeugdtrauma en depressie, promovenda Anouk Gathier
- PRISM2 fMRI onderzoek sociaal gedrag bij depressie, promovendus Simon Braak
Verschillende medewerkers van de afdeling verzorgen, lezingen, trainingen en workshops, leveren bijdragen aan richtlijnontwikkeling en schrijven mee aan boeken.