Altrecht
Altrecht Bipolair biedt ambulante behandeling. De behandeling bestaat uit zowel individuele behandeling als groepsbehandeling. Indien nodig kan de behandeling uitgebreid worden met deeltijd of klinische opname.
Hoofd- en sublocatie
Lange Nieuwstraat 119
3512 PG Utrecht
Blekerijlaan 3
3447 GR Woerden
Telefoon
Website
Altrecht Bipolair biedt zorg aan (jong)volwassenen vanaf 18 jaar met een bipolaire stoornis of verdenking op een bipolaire stoornis. Vooral wanneer een behandeling elders niet voldoende geholpen heeft of wanneer er sprake is van bijkomende psychische problemen of lichamelijke problemen.
Wanneer patiënten structureel thuis bezocht moeten worden en buiten het verzorgingsgebied van Altrecht wonen.
In principe worden alle patiënten met een bipolaire stoornis of verdenking hierop in behandeling genomen. Bij de helft van de patiënten is sprake van heel complexe problematiek.
- Bipolaire I stoornis
- Bipolaire II stoornis
- Ongespecificeerde bipolaire stoornis
- Bipolaire stoornis door een somatische oorzaak
Comorbide problematiek:
- Persoonlijkheidsstoornissen
- Angststoornissen
- Stoornissen in middelengebruik
De diagnostiek bestaat uit:
- een gesprek met een arts en psychiater, waarbij het belangrijk is dat de patiënt samen met een naaste naar het gesprek komt (duur 2 uur)
- een vervolg afspraak met een psycholoog voor een gestructureerd interview naar de psychische klachten (duur 2 uur)
- een advies gesprek met de arts en een verpleegkundige (duur 1 uur)
Aanvullend diagnostisch traject:
Wanneer na dit traject de diagnostiek niet helder is kan een vervolg traject afgesproken waarin de stemming een half jaar tot jaar gevolgd wordt aan de hand van de LifeChart Methode (stemmingsgrafiek). Daarnaast kan een persoonlijkheidsonderzoek plaats vinden.
Door de afname van een gestructureerd interview, gebruik van meerdere meetinstrumenten en de mogelijkheid van een aanvullend diagnostisch traject.
Een reguliere intake behelst 3 bezoeken van 1-2 uur aan de polikliniek en de patiënt wordt gevraagd een naaste mee te nemen.
Wanneer er na de intake diagnostische onduidelijkheid is en er gekozen wordt voor een diagnostisch traject duurt dit meestal 6-12 maanden.
Diagnostiek naar bipolaire stoornis en comorbiditeit:
- Structured Clinical Interview for DSM-IV disorders Axis I (SCID-I) of Mini International Neuropsychiatric Interview (M.I.N.I.)
- Questionnaire for Bipolar Disorders deel B (QBP-NL 2.0-SF deel B)
- Bipolariteits Index (BI)
Screening:
- Jeugd Trauma Vragenlijst (JVT)
- Autism spectrum Quotient (AQ-NL)
- Vragenlijst voor Kenmerken van de Persoonlijkheid (VKP)
Ernstmaten:
- Brief Symptom Inventory (BSI)
- Inventory Depressive Symptoms- Self Rating (IDS –SR)
- Altman Self Rating Mania Scale (ASRM)
Altrecht Bipolair biedt ambulante behandeling. De behandeling bestaat uit zowel individuele behandeling als groepsbehandeling. Indien nodig kan de behandeling uitgebreid worden met deeltijd of klinische opname.
Thema’s die in de behandeling aan de orde komen:
- voorlichting over de bipolaire stoornis;
- medicatie voor de behandeling en het voorkómen van klachten;
- hulp bij het accepteren van de aandoening;
- hulp bij het verwerken van de gebeurtenissen die aan de diagnose vooraf gingen;
- adviezen bij het leren omgaan met een stemmingsstoornis;
- ondersteuning en begeleiding voor eventuele bijkomende problematiek;
- psychotherapie (op indicatie);
- psychologisch onderzoek (op indicatie).
Op de afdeling werken psychiaters (ook in opleiding), sociaal psychiatrisch verpleegkundigen, verpleegkundig specialisten, psychologen en psychotherapeuten. De basis van de behandeling is begeleiding door een SPV of verpleegkundig specialist en een psychiater. Op basis van de individuele hulpvraag wordt de behandeling uitgebreid.
Patiënten met een bipolaire stoornis met depressieve en angstklachten.
Mindfulness training van 8 wekelijkse sessies van 2,5 uur in een groep van maximaal 8 – 10 deelnemers. Daarnaast één stilteochtend van 2,5 uur. Thuis dagelijks 45 minuten oefenen en huiswerkopdrachten. De interventie is onderzocht in een multicenter randomized controlled trial.
Verminderen depressieve en angstklachten en beter met stress kunnen omgaan.
Patiënten volgen het programma en worden gevraagd enkele vragenlijsten in te vullen.
Primaire uitkomstmaat: de ernst van de depressieve symptomen na de interventie gemeten met de Inventory of Depressive Symptomatology- Clinician administerd (IDS-C). Verder wordt er gekeken naar angstklachten, functioneren, positieve affect regulatie, ervaren positieve mentale gezondheid, mindfulnessvaardigheden, en zelf-compassie.
Mensen met trauma gerelateerde klachten en een bipolaire stoornis. De traumatische gebeurtenissen kunnen recent of langer geleden hebben plaatsgevonden en samenhangen met gebeurtenissen door de stoornis, zoals opnames, separaties, schaamtevolle gebeurtenissen in de manie. Daarnaast kan het gaan om trauma's die niet gerelateerd zijn aan de bipolaire stoornis.
Tot op heden is men terughoudend geweest met psychotherapeutische behandelingen bij trauma-gerelateerde klachten vanwege het risico op stemmingsinstabiliteit. De ervaring leert dat EMDR wel veilig toegepast kan worden bij patiënten met een bipolaire stoornis. Voorwaarde is dat de behandeling van het trauma gedaan wordt door een gespecialiseerde psychotherapeut en goed ingebed is in de lopende behandeling van de bipolaire stoornis.
- Verminderen van de trauma gerelateerde klachten waardoor de stressgevoeligheid in de interepisodische periode vermindert waardoor de kwetsbaarheid voor een volgende episode vermindert.
- Stabilisatie van de stemming
Een EMDR sessie duurt 90 minuten. De behandeling beslaat maximaal 12 sessies. De patiënt wordt gevraagd extra vragenlijsten in te vullen.
Onderzocht wordt of het standaard EMDR protocol aangepast moet worden voor het behandelen van trauma-gerelateerde klachten bij mensen met een bipolaire stoornis. De behandeling is gebaseerd op het EMDR protocol van grondlegger Shapiro wat naar het Nederlands vertaald en aangepast is door E. ten Broek, A de Jongh en H. Hornsveld (2015). In 2018 start een gerandomiseerd onderzoek waarbij de effectiviteit van EMDR vergeleken wordt Treatment as Usual (TAU).
Omdat de bipolaire stoornis een beloopsziekte is met een sterke neiging tot recidiveren, en veel mensen ook medicatie krijgen waarvoor controle bij een specialist nodig is, blijven mensen langdurig in behandeling. Regelmatig verandert de hulpvraag van hoogintensief naar laagintensief.
Naar de specialistische GGZ, de basis GGZ of de huisarts.
De behandeling van de bipolaire stoornis richt zich primair op het voorkomen van terugval en het leren omgaan met vroege signalen van terugval om zo, door tijdig ingrijpen, ernstige recidieven te voorkomen.
Altrecht bipolair heeft in samenwerking met GGZ inGeest/VUmc zorgpaden ontwikkeld op basis waarvan zorg wordt toegewezen. Deze zorgpaden worden toegewezen op basis van de ernst van een stemmingsepisode of inter-episodische periode, gemeten met de CGI-BP en de GAF. Ook wordt op basis van de zorgpaden bepaald of de behandeling eventueel afgesloten kan worden.
Jaarlijks stroomt ongeveer 10% van de patiënten uit, dit is na een variabele behandelduur.
De patiënt wordt eenmalig gesproken door een psychiater bij voorkeur samen met een naastbetrokkene.
Na de second opinion krijgen zowel de patient en de verwijzer een verslag van de second opinion met tevens het advies.
Voor vragen over een second opinion kan de verwijzer overleggen met een van de psychiaters van de afdeling via tel. 030-2308600 of via een verwijsbrief.
Tijdige herkenning van de bipolaire stoornis, psychosociale interventies en medicamenteuze behandeling.
(030) 230 86 00 - e.regeer@altrecht.nl
Organisatie en kwaliteit van zorg voor mensen met stemmingsstoornissen, in bijzonder bipolaire stoornis
(030) 230 86 00 - j.renes@altrecht.nl
Behandelaren zijn tijdens kantoortijden telefonisch bereikbaar. Ook kan er via e-mail advies gegeven worden. Tevens zijn zij bereikbaar via het e-mail adres van de afdeling, te vinden op de website (consultatie_adviesbipolair@altrecht.nl).
De doelstelling van Altrecht bipolair is diagnostiek naar en behandeling van bipolaire stoornissen. De behandeling richt zich op de korte termijn op het behandelen van stemmingsepisoden en op de lange termijn op het herstel van functioneren en het voorkomen van nieuwe stemmingsepisoden.
Diagnostiek: Bij het grootste deel van de mensen die in zorg komen kan na de intake een diagnose gesteld worden. Bij 10% is er na de intake sprake van diagnostische onduidelijkheid en wordt een diagnotisch traject gestart waarbij gemiddeld na 6-12 maanden helderheid is over de diagnose.
Patiënten worden verwezen tijdens een instabiele periode van hun ziekte of in een periode dat het (relatief) goed gaat en waarbij het doel is stabiel te blijven. Doel is stemmingsepisoden te behandelen met vermindering van klachten en recidieven te voorkomen.
Door het periodiek afnemen van meet-instrumenten (IDS, BSI, en de EQ5D) wordt het verloop van klachten gevolgd.
Met de huidige ROM methodiek is het bij bipolaire stoornissen niet goed mogelijk uitspraken te doen over het lange termijn effect van de behandeling. Het doel van de behandeling op de korte termijn is weliswaar herstel van een stemmingsepisode, op de lange termijn gaat het echter om het voorkomen van een volgende episode, of het verminderen van de duur en de ernst van een volgende episode. Dit kan niet worden gemeten met het jaarlijks afnemen van ernstschalen. Hiervoor is een beloopsmaat nodig. De Clinical Global Impression – Bipolaire Versie (CGI –BP) is een instrument dat gescoord wordt door de behandelaar en waarbij een score voor de ernst van de ziekte wordt gegeven op een bepaald moment in de behandeling. Door dit regelmatig te doen ontstaat er een beeld over de vooruitgang in de tijd en ontstaat een beloopsmaat. De afdeling doet momenteel ervaring op met deze wijze van meten.
1 x per jaar
Bij 58% verbeteren de psychiatrische symptomen in het eerste jaar van de behandeling. Bij 30% was er geen verandering in de hoeveelheid klachten (en stabiliteit) en slechts bij 12% verslechterde de psychiatrische klachten.
Een gemiddeld effect van voormetingen op de EQ-5D maximaal vier maanden na start van de behandeling was 0.71 waarna deze waarde stijgt na een jaar behandeling naar 0.82. De gemiddelde waarde van de schaal in Nederland ligt op 0.85
Omdat het beloop per patiënt erg varieert, is het belangrijk inzicht te krijgen in het beloop van de klachten per patiënt. Hiervoor is een dashboard ontwikkeld, waarin per patiënt het beloop van de stemming gevolgd wordt met een stemmingsgrafiek, het functioneren wordt met gevolgd wordt met een GAF score, en de zorgintensiteit gevolgd wordt door het inzichtelijk maken van het aantal behandelafspraken en de betrokken disciplines.
Het dashboard wordt thans geïmplementeerd, het geeft nog geen geaggregeerde gegevens over behandeleffecten. Het kan de patiënt en de behandelaar wel snel inzicht geven over de behandeleffecten pr patiënt. Behandelaren moeten per afspraak hiervoor de CGI-BP, en de GAF invullen.
Over het algemeen wordt de zorg als goed ervaren. Men ervaart veel deskundigheid en betrokkenheid van behandelaren.
Hoogleraar bipolaire stoornissen
Zie contactgegevens afdeling
Tijdige herkenning van de bipolaire stoornis, psychosociale interventies en medicamenteuze behandeling
Zie contactgegevens afdeling
Hoogleraar bipolaire stoornissen
Zie contactgegevens afdeling
Betrekken van het perspectief van patiënten en naasten in kwalitatief onderzoek
Zie contactgegevens afdeling
Epidemiology of Bipolar Disorders; towards early recognition and profiling of bipolar:
Voorkomen is beter dan genezen. Er is toenemende aandacht voor preventie in de psychiatrie, ook op het gebied van de bipolaire stoornissen. Echter, de benodigde kennis van risicofactoren voor het ontstaan en verergeren van de bipolaire stoornis is tot op heden ontoereikend. Dit heeft verschillende oorzaken: Mensen die een vroeg stadium van een bipolaire stoornis hebben zijn onvoldoende in beeld. Dikwijls zijn symptomen al jaren aanwezig, voordat duidelijk wordt dat sprake is van een bipolaire stoornis. Bestaande kennis uit wetenschappelijk onderzoek is doorgaans gebaseerd op (poli-) klinische patiëntenpopulaties, die de eerste ziektestadia al gepasseerd zijn. Een mogelijke uitkomst is onderzoek in de algemene populatie, maar dit is beperkt omdat, gezien de relatief lage prevalentie van bipolaire stoornissen (1.0-2.2%), hiervoor grote aantallen deelnemers nodig zijn. Recente resultaten uit bevolkingsonderzoek en familieonderzoek wijzen op het bestaan van drie hoog-risico groepen, namelijk mensen met bipolaire stoornis in de familie, mensen met depressie in de voorgeschiedenis en mensen met subklinische manische symptomen. Een andere ontwikkeling is het stageringsmodel, dat onderscheid maakt tussen verschillende, elkaar opvolgende ziektestadia met toenemende ernst en chroniciteit. Het doel van deze studie is om meer inzicht te krijgen in prognostische factoren voor het ontwikkelen van bipolaire stoornis en voor de transitie naar een ernstiger stadium (profilering). Hierbij zal de focus liggen bij mensen met een verhoogd risico op basis van subklinische manische symptomen. Het onderzoek wordt uitgevoerd op de afdeling Altrecht Bipolair, in samenwerking met het Trimbos instituut.
Psychological mechanisms in mania:
Om de psychologische behandeling van de bipolaire stoornis te verbeteren en effectief te laten zijn voor zowel de preventie en behandeling van de depressieve episode en (beginnende) manische episode is beter begrip nodig van de psychologische mechanismen die een rol spelen bij de bipolaire stoornis. Om een beter begrip te krijgen worden eerst vijf modellen in kaart gebracht, te weten: Behavioral Activation/Approach System, Integrative Cognitive Model, Manic defense, Positive Emotion Persistence, Mental imagery. Vervolgens zal in bestaande cohorten (BINCO, Amsterdams-Utrechts Bipolair Cohort) getracht worden evidentie voor deze modellen te vinden en op basis van de literatuur bevindingen zal een experimentele studie ontwikkeld en uitgevoerd worden. Het gehele onderzoek legt de nadruk op de psychologische mechanismen bij het ontwikkelen van een manie omdat juist over deze polariteit minder bekend is dan de psychologische mechanismen die een rol spelen bij het ontwikkelen van een depressie.
Cursus: Diagnosing, Assessing, and Treating Bipolar Disorder: basic principles and common dilemma’s, door prof. dr. R.W. Kupka, tijdens International Online Conference International Society for Bipolar Disorders (ISBD) op 10-06-2022