Altrecht Academisch Angstcentrum

Altrecht

Het Altrecht Academisch Angstcentrum (AAA) is gespecialiseerd in de diagnostiek en behandeling van patiënten met ernstige en complexe angst-, dwang en trauma-gerelateerde problematiek. Dit betreft (complexe) posttraumatische stressstoornis, obsessieve compulsieve stoornis, gegeneraliseerde angststoornis, paniekstoornis, agorafobie, sociale fobie, verzamelstoornis, morfodysfore stoornis, ziekteangststoornis (hypochondrie) en in uitzonderlijke gevallen specifieke fobieën. 

Hoofd- en sublocatie

Nieuwe Houtenseweg 12
3524 SH Utrecht

Vrijbaan 2
3705 WC Zeist

Blekerijlaan 3
3447 GR Woerden

Telefoon

Leeftijdscategorie
19-25 jaar
26-64 jaar
Beschrijving

Het Altrecht Academisch Angstcentrum (AAA) is gespecialiseerd in de diagnostiek en behandeling van patiënten met ernstige en complexe angst-, dwang en trauma-gerelateerde problematiek. Dit betreft (complexe) posttraumatische stressstoornis, obsessieve compulsieve stoornis, gegeneraliseerde angststoornis, paniekstoornis, agorafobie, sociale fobie, verzamelstoornis, morfodysfore stoornis, ziekteangststoornis (hypochondrie) en in uitzonderlijke gevallen specifieke fobieën. 

Contra-indicaties

• Ernstige verslaving;
• Ernstige somatische/psychiatrische aandoening die de behandeling van angst-, dwang- en trauma-gerelateerde klachten in de weg staat of waarvoor klinische opname nodig is. 

DSM V classificatie
  • sociale angststoornis
  • specifieke fobie
  • paniekstoornis met of zonder agorafobie
  • gegeneraliseerde angststoornis
  • obsessieve compulsieve stoornis (dwangstoornis)
  • verzamelstoornis
  • posttraumatische stressstoornis
  • ziekteangststoornis (hypochondrie)
Waar bestaat de diagnostiek uit?

Bij het AAA wordt standaard uitgebreid diagnostisch onderzoek gedaan. Een intakegesprek wordt door twee behandelaren gedaan en hierbij wordt een gestructureerd diagnostisch interview afgenomen. Patiënten vullen daarnaast verschillende vragenlijsten in, zowel algemene vragenlijsten als stoornisspecifieke vragenlijsten.

Hoe intensief is deze voor de patient?

De patiënt wordt ten behoeve van de intake uitgenodigd voor een tweetal afspraken die normaliter aansluitend zijn. De eerste afspraak duurt ongeveer 1,5 uur. Hierin worden onder andere de klachten, belangrijke levensgebeurtenissen, de familieanamnese, eerdere behandelingen en medicatie-gebruik in kaart gebracht. Vervolgens wordt een gestructureerd interview afgenomen. Daarna volgt een tweede intakegesprek met een GZ-psycholoog, klinisch psycholoog of psychiater. De verschillende algemene en stoornisspecifieke vragenlijsten vullen patiënten thuis in. Na afronding van de intake wordt een datum gepland voor een adviesgesprek. In het adviesgesprek wordt behandeling, verdere diagnostiek of doorverwijzing geadviseerd. 

Welke instrumenten worden er gebruikt bij diagnostiek?

Bij het AAA wordt gebruik gemaakt van verschillende algemene en stoornisspecifieke vragenlijsten.
Algemene vragenlijsten: M.I.N.I. (Mini International Neuropsychiatric Interview), Beck Anxiety Inventory (BAI), Beck Depression Inventory (BDI-II), Brief Symptom Inventory (BSI) en de EuroQol 5D (EQ5D).

Stoornisspecifieke vragenlijsten: 

  • Obsessieve compulsieve stoornis: YBOCS (Yale Brown Obsessive Compulsive Scale)
  • Paniekstoornis: ACQ (Agoraphobic Cognitions Questionnaire), BSQ (Body Sensation Quesionnaire), MI (Mobility Inventory);
  • Posttraumatische stressstoornis: PCL-5 (PTSD checklist for the DSM-5) PSS-SR (Posttraumatic Stress Symptom Scale, Self Report), PTCI (Posttraumatic Cognitions Inventory);
  • Sociale fobie: LSAS (Liebowitz Social Anxiety Scale), SPAI-18 (Social Phobia and Anxiety Inventory);
  • Verzamelstoornis: SIR (Saving Inventory Revised), SCI (Saving Cognitions Inventory)Gegeneraliseerde angststoornis: PSWQ (Penny State Worry Questionnaire), WDQ (Worry Domains Questionnaire);
  • Ziekteangststoornis: WI (Whiteley Index);
  • Morfodysfore stoornis: BICI (Body Image Concern Inventory), BDD-YBOCS (Body Dysmorphic Disorder Yale Brown Obsessive Compulsive Scale).

 

Behandeling
Ambulant
Deeltijdbehandeling
Beschrijving

Het Altrecht Academisch Angstcentrum heeft een ruim behandelaanbod, bestaande uit zowel individuele behandelingen als diverse intensieve groepsbehandelingen. Het behandelaanbod omvat onder andere: Cognitieve gedragstherapie (CGT), Eye Movement Desensitization and Reprocessing (EMDR), Imaginaire exposure (IE), Narratieve Exposuretherapie (NET), Imaginaire Rescripting, Schematherapie, Barlow groep en farmacotherapie. Ook biedt het AAA thuis- en deeltijdbehandeling.

Naam en beschrijving
Barlow groep: transdiagnostische groepsbehandeling voor chronische angst- en stemmingsstoornissen
Doelgroep

Patiënten met chronische angst- en stemmingsstoornissen.

Methodiek

Deze behandeling bestaat uit twee groepsbijeenkomsten per week gedurende 3 maanden (24 groepssessies) gericht op het doorbreken van emotievermijding en emotie gestuurd gedrag. Tijdens de sessies komen de volgende thema’s aan de orde: niet oordelend emotiebewustzijn, aandacht voor het huidige moment, valkuilen in denken en cognitieve herwaardering om de flexibiliteit van het denken te vergroten, emotievermijding en emotie gestuurde gedragingen (als geruststelling vragen, piekeren, controleren, zich terugtrekken) herkennen en alternatieven hiervoor ontwikkelen, interoceptieve exposure en emotie-exposure.

Beoogde effecten

Het doel van de behandeling is een sterke afname in angst- en stemmingsklachten.  

Naam en beschrijving
IAT: Intensieve Ambulante Traumabehandeling voor patiënten met een posttraumatische stressstoornis (PTSS)
Doelgroep

Patiënten met ernstige PTSS.

Methodiek

Het betreft een zesdaagse behandeling. De behandeling wordt gespreid over twee weken, waardoor er twee keer drie achtereenvolgende dagen behandeling wordt gevolgd. De traumabehandeling bestaat uit een dagelijkse individuele EMDR en Imaginaire Exposure-behandeling, uitgevoerd door een team van behandelaren. Deze sessies worden afgewisseld met bewegen en psycho-educatie in een groepje.

Beoogde effecten

Doel van de behandeling is het sterk verminderen van PTSS-klachten.

Effectiviteitsonderzoek

Sinds april 2018 wordt bij het Academisch Angstcentrum een intensieve ambulante traumabehandeling aangeboden. Klachten worden vooraf gemeten middels een interview: de Clinician-Administered PTSD Scale for DSM-5 (CAPS-5). Daarnaast worden ook vragenlijsten afgenomen. Voor PTSS wordt de PTSD Checklist for DSM-5 (PCL5) gebruikt. Ook worden depressieve klachten gemeten middels de Beck Depression Inventory (BDIII) en algemene psychiatrische klachten worden gemeten middels de Brief Symptom Inentory (BSI). Ook wordt gevraagd te scoren hoe zeer de traumaklachten het leven van de patiënt beïnvloeden op een schaal van 0-100. De vragenlijsten worden bij screening, bij start van de behandeling, aan het einde van de behandeling, na een week, na een maand en na een half jaar afgenomen. Het interview
wordt bij de screening, een week, een maand en een half jaar na de behandeling afgenomen.

70% van de patiënten voldoet bij de vierweekse nameting niet meer aan de diagnose PTSS. 

Uitstroomcriteria

De behandeling wordt afgesloten wanneer de vooraf afgesproken behandeldoelen zijn bereikt, of wanneer er geen passend hulpaanbod meer beschikbaar is.  

 

Waar worden patiënten naar door- of terugverwezen?

66% van de patiënten wordt na een gemiddelde behandelduur van 8,5 maanden terug verwezen naar de huisarts; 22,6% wordt na een gemiddelde behandelduur van 10,3 maanden doorverwezen naar een andere specialistische ggz-afdeling voor behandeling van comorbide problematiek; 11,4% wordt na een gemiddelde behandelduur van 8,7 maanden doorverwezen naar de basis ggz.

Is er een terugval aanbod?

Aan het einde van de behandeling wordt een terugvalpreventieplan opgesteld, daarnaast wordt bij sommige behandelingen standaard gebruik gemaakt van ‘booster sessies’ om de kans op terugval te verkleinen. Verder is er mogelijkheid om versneld terug in behandeling te komen en boostersessies te krijgen indien er kort na het afronden van de behandeling sprake is van een terugval. 

Hoe wordt een second opinion aangevraagd?

Voor second opinions kan contact worden opgenomen met Altrecht Start, het centrale loket voor verwijzers. Altrecht Start is te bereiken via: 030 – 230 8555. Of via e-mail: altrechtstart@altrecht.nl.
Een second opinion wordt uitgevoerd door een expert op het gebied van de vraagstelling. Afhankelijk van de vraag wordt bekeken hoe de second opinion wordt vormgegeven. 

Naam
dr.
S. (Suzy)
Matthijssen
Specialisatie

Klinisch psycholoog/psychotherapeut en expert op het gebied van angst- en trauma-gerelateerde problematiek.

Contactgegevens
Naam
dr.
A. (Aart)
de Leeuw
Specialisatie

Psychiater, expert op het gebied van dwang-gerelateerde problematiek. 

Contactgegevens
Consultatie en adviesmogelijkheden voor verwijzers

Het Altrecht Academisch Angstcentrum is beschikbaar voor advies en consultatie. Het telefonisch spreekuur is maandag t/m vrijdag van 8.30 uur tot 9.00 uur. Het telefoonnummer is: 030 – 230 8790. Of via e-mail: consultatie_adviesAAA@altrecht.nl.
Op basis van de inhoud van de vraag zal een passend advies worden gegeven. 

Beschrijving doelstelling zorgaanbod

Het doel van de behandeling is het verminderen van klachten en daarmee het verbeteren van de kwaliteit van leven.

Beschrijving klinische effecten van het zorgaanbod

Patiënten ervaren een duidelijke vermindering in angstsymptomen na de behandeling, wat gerelateerd is aan een verbetering in de kwaliteit van leven en een verbetering in de algehele gezondheidstoestand. Dit zijn grote effecten. 

Met welk instrument worden de effecten gemeten

De behandeleffecten worden elke 3 maanden gemeten met dezelfde algemene lijsten (BAI, BSI) en stoornisspecifieke lijsten als in de intake en diagnostiek fase:

Stoornis lichaamsbeleving: BICI, BDD-YBOCS
 GAS: PSWQ, WDQ
 Hypochondrie: WI
 OCD:  YBOCS, OCI-R
 Paniekstoornis:  ACQ, BSQ, MI
 PTSS: PSS-SR, PTCI, PCL-5
 Sociale fobie: LSAS, SPAI-18
 Verzameldwang: SIR, SCI

Resultaten in percentages of aantallen

De Cohen’s d over de volledige groep is 0.5. Dat is een gemiddelde effectsize

Diagnosegroep gemiddelde behandelduur Cohens d
Gegeneraliseerde angststoornis 63 uur 0.5
Ziekteangststoornis 79 uur 0.8
OCD 70 uur 0.4
Paniekstoornis (met agorafobie) 71 uur 0.4
PTSS 66 uur 0.5
Sociale angststoornis 67 uur 0.6
Verzameldwang 66 uur -
Totaal 67 uur 0.5

Waarbij een Cohens d van 0.4 een gemiddeld effectsize is tot 0.8  een grote effectsize.

Hoe wordt de zorg door de patiënt en/of naaste ervaren?

Het Academisch Angstcentrum laat patiënten bij afsluiting een patiënttevredenheidsvragenlijst invullen. Patiënten waarderen de behandeling gemiddeld met een 7,8 (gemeten in 2019).

Naam
Prof. dr.
I.M.
(Iris)
Engelhard
Specialisatie

Trauma en angst-gerelateerde problematiek en werkingsmechanismen van EMDR en exposure therapie.

Contactgegevens
Naam
dr.
A. (Aart)
de Leeuw
Specialisatie

Dwang-gerelateerde problematiek.

Contactgegevens
Naam
dr.
S. (Suzy)
Matthijssen
Specialisatie

Trauma-gerelateerde problematiek en EMDR.

Contactgegevens
Naam
dr.
P. (Puck)
Duits
Specialisatie

Angstconditionering.

Contactgegevens
Beschrijving onderzoek

Bij het AAA wordt door middel van netwerkmodellen onderzoek gedaan naar symptoom samenhang bij angst-, dwang-, en trauma-gerelateerde stoornissen en complexe comorbiditeit. Ook wordt onderzocht hoe een netwerk van symptomen passend bij een specifieke fobie veranderd gedurende de behandeling. 

Het doel van deze onderzoeken is om op symptoomniveau meer inzicht te krijgen in de werkingsmechanismen van angststoornissen, zowel binnen stoornissen als stoornis overkoepelend. Met deze nieuwe kennis kunnen er mogelijk nieuwe aanknopingspunten voor behandeling gegenereerd worden.  

Verwachte einddatum
December 2021
Naam hoofdonderzoeker
S. Matthijssen
Beschrijving onderzoek

Het ontwikkelen en onderzoeken van een nieuwe vorm van traumabehandeling genaamd Visual Schema Displacement Therapy (VSDT). In 2019 is bij het AAA een onderzoek gestart naar het effect van deze nieuwe PTSS behandeling, waarbij VSDT wordt vergeleken met een bestaande effectieve vorm van traumabehandeling (EMDR) en een wachtlijst controlegroep.  

Het doel van het onderzoek is te bepalen of VSDT verantwoord en effectief ingezet kan worden als traumabehandeling. Ook zal worden gekeken naar de effectiviteit van de behandeling ten opzichte van EMDR.

Verwachte einddatum
December 2021
Naam hoofdonderzoeker
S. Matthijssen
Auteur(s)
Kwee, C.M.B., & Van den Hout, M.A. (2019).
Tijdschrift
Journal of Obsessive-Compulsive and Related Disorders, 21, 18-25
Datum
2019
Auteur(s)
Duits, P., Richter, J., Baas, J. M. P., Engelhard, I. M., Limberg-Thiesen, A., Heitland, I., Hamm, A. O., Cath, D. C.
Tijdschrift
Journal of Abnormal Psychology, 126. 378-391
Datum
2017
Auteur(s)
Matthijssen, S. J. M. A., Verhoeven, L., van den Hout, M.A., & Heitland, I.
Tijdschrift
Frontiers in Psychology, 8, 1937. doi:10.3389/fpsyg.2017.01937
Datum
2017
Beschrijving

Medewerkers van het Altrecht Academisch Angstcentrum geven geregeld workshops en colleges over angst-, dwang-, en trauma-gerelateerde stoornissen op verschillende na,- en bijscholingscursussen evenals bij de Universiteit Utrecht. Daarnaast verzorgen medewerkers van het AAA specialistische lesdagen binnen de opleidingen tot klinisch psycholoog, psychotherapeut en GZ-psycholoog. Kennisoverdracht vindt daarnaast plaats middels presentaties op (internationale) congressen, webinars en podcasts.    

Ervaring van patiënten/naasten

Peter (45): Terugkijkend heb ik altijd al wel dwangmatige trekjes gehad. Ik heb herinneringen aan mezelf, als brugklasser, waarin ik oeverloos mijn schooltas controleerde, maar ook de gymles echt van me af moest schrobben: zó vies vond ik dat! Maar op de één of andere manier is de problematiek in het afgelopen jaar onleefbaar geworden. Al op het ziekbed van mijn moeder merkte ik, dat ik vrij extreem alles wilde schoonmaken wat met haar in contact was geweest. Alsof kanker besmettelijk is. Rationeel weet je dat het niet klopt, maar je dag komt volledig in het teken te staan van dingen die je niet wilt. In mijn geval: handen wassen, kleren wassen. En dat gaat van kwaad tot erger: de stang in de bus is natuurlijk vreselijk vies, dus ging ik niet meer met de bus. Ik werd steeds banger voor stof en vuil van de straat en moest – als ik mijn huis binnenkwam- eerst met verschillende middelen mijn schoenzolen desinfecteren. Als ik de boodschappen moest opruimen, moest iedere verpakking eerst door een sopje. Na een half jaar kwam ik in problemen op mijn werk. Ik ben monteur en kom bij de mensen thuis. Dus na ieder bezoek had ik tijd nodig om alle opgedane viezigheid te verwijderen. Ik moest onder ogen zien dat ik mijn baan zou kwijtraken als er niets gebeurde. Zo kwam ik terecht bij het Angstcentrum.

Nicole (33): Je kunt het je niet voorstellen… letterlijk met de komst van mijn zoontje Pim kwam de angststoornis mijn leven binnen. Toen ik voor het allereerst met Pim in de kinderwagen de deur uit wilde wandelen, overviel me een allesoverheersende angst waarbij ik duizelig werd en dacht dat ik ging flauwvallen. En het bleef niet bij die ene keer. Mijn familie reageerde relaxed toen de huisarts niets bijzonders kon vinden: ze zouden me wel helpen, het kwam vast door de hormonen en het zou vanzelf overgaan. Maar dat deed het niet. Sterker nog, na drie maanden was ik zover dat ik helemaal de deur niet meer uit durfde, ook niet meer samen met mijn man. Ik wilde nog maar één ding: thuiszitten met Pim. In mijn veilige cocon. Ik kon en wilde Pim geen seconde uit het oog verliezen en raakte volledig in paniek bij de gedachte dat ik moest gaan werken. Dat ging dus ook niet. Aan het eind van mijn zwangerschapsverlof meldde ik me ziek en hebben we de crècheplaats voor Pim afgezegd. Ik vroeg me oprecht af of ik gek aan het worden was. Hoe kan dit? Hoe doen andere moeders dit? Dit is toch geen leven?
Zo kwam ik bij het Angstcentrum terecht. Eerst kreeg ik medicijnen in combinatie met thuisbehandeling. Daarna volgden, toen ik in wat rustiger vaarwater kwam, therapiesessies voor mij, en systeemgesprekken met Erwin. Hij moest immers weten hoe hij mij kon steunen, maar ook uitdagen. Oefenen moest ik, oeverloos oefenen, steeds kleine stapjes voorwaarts en daar had ik zijn steun ontzettend bij nodig. Met vallen en opstaan kon ik langzaam maar zeker mijn leven weer oppakken. Pas na een jaar kon ik voorzichtig weer aan het werk en moet op die twee dagen Pim op de creche achterlaten. Daar sta ik nu. Het blijft een overwinning, maar ik ga wel door, binnenkort worden het drie werkdagen. Voorlopig moet ik me nog strikt aan de medicijnen houden, dat geeft me ook zekerheid en vertrouwen. Ik hoop van harte dat ik ooit ook zonder kan. Ik ben altijd al perfectionistisch geweest, maar nu moet ik echt blijven vechten tegen mijn neiging om alle risico's buiten te sluiten.

Back to top