Dr. Yvonne de Jong, dr. Esther van Duin en promovendus Steijn Zekveld van PsyQ EDIT Haaglanden (Parnassia Groep) hebben meegewerkt aan een symposium over bijzondere ervaringen en psychose, onderbelichte doelgroepen, preventie en CGT als hoofdprioriteit tijdens het VGCt-najaarscongres 2025.
Cognitieve gedragstherapie is essentieel bij de behandeling van psychose en bijzondere ervaringen, en staat prominent in de zorgstandaard. Het is ook belangrijk voor de co-morbide problemen, zoals PTSS en sociale angst. Maar er heerst nog steeds de overtuiging dat psychose moeilijk door psychologen te behandelen is. Helaas is CGT voor slechts 19 tot 26% van de cliënten met psychose beschikbaar in Nederland.
Daarnaast zijn er specifieke doelgroepen en klachten die onderbelicht zijn en niet altijd een geschikt zorgaanbod ontvangen. Meisjes met psychotische klachten krijgen bijvoorbeeld niet altijd een passende diagnose of behandeling, omdat hun symptomen kunnen afwijken van het stereotype psychosebeeld.
Ook is er nog weinig bekend over de specifieke groep mensen met een verhoogd risico op psychose (ARMS) die lijden aan stress door verontrustende, aan geesten- en magiegerelateerde ervaringen.
Onderzoek heeft aangetoond dat CGT een effectieve manier is om de transitie naar een psychose te voorkomen, bij mensen met een verhoogd risico. Daarvoor is het noodzakelijk dat mensen met stressvolle bijzondere ervaringen tijdig de juiste informatie en hulp kunnen vinden.
In dit symposium hebben we aandacht geschonken aan de psychologische zorg voor mensen met psychose en psychose-achtige ervaringen, ook wel bijzondere ervaringen genoemd, aan de hand van vier lezingen.
- De effectiviteit van de eerste psychose-afdeling waar psychologen 'in the lead' zijn is besproken. Een psychosezorgafdeling die CGT op de voorgrond zet, blijkt mogelijk en de resultaten op psychoseklachten zijn veelbelovend.
- Er was aandacht voor de bevindingen uit literatuuronderzoek naar meisjes en vrouwen met bijzondere ervaringen en psychotische klachten. Er blijkt weinig aandacht te zijn voor hormonale invloeden op (beginnende) psychotische klachten en genderverschillen.
- Tevens is het onderzoek naar verontrustende geesten- en magiegerelateerde ervaringen besproken. Hierin is aangetoond dat maar liefst 30% van de mensen met een verhoogd risico op psychose (ARMS) last heeft van deze ervaringen en dat ze geassocieerd zijn met vroegkinderlijk trauma.
- Verder was er aandacht voor de exploratieve studie naar psycho-educatie via internet als kosteneffectieve manier om de omgang met bijzondere ervaringen te verbeteren. Er blijkt dat ongeveer 70% van de cliënten al voordat ze in zorg zijn actief naar informatie zoeken over bijzondere ervaringen en psychose, wat het potentieel van online platforms benadrukt.
De resultaten laten zien dat psychosezorg met nadruk op psychologische interventies kan en online preventieve platforms veel belovend zijn. Verontrustende geesten- en magiegerelateerde klachten komen substantieel veel voor in de risicogroep voor psychose, dus verdienen aandacht. Iedere gedragstherapeut zou psychotische klachten moeten meewegen in de behandelindicatie, zeker waar het vrouwen betreft.